PM Modi on 1975 Emergency | देशात आणीबाणी लागू करण्यात आलेल्या घटनेला 50 वर्षे पूर्ण झाली आहेत. तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी 1975 मध्ये देशात आणीबाणी लागू केली होती. 50 वर्ष पूर्ण झाल्याच्या निमित्ताने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी काँग्रेसवर जोरदार टीका केली आहे.
आणीबाणी लागू होऊन 50 वर्षे पूर्ण झाल्याच्या निमित्ताने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ‘द इमर्जन्सी डायरीज’ या पुस्तकाची 25 जून 2025 रोजी घोषणा केली. ब्लूक्राफ्ट डिजिटल फाउंडेशनने सादर केलेले हे पुस्तक आणीबाणीच्या ‘काळ्या दिवसां’मधील मोदींच्या अनुभवांना आणि त्यांच्या नेतृत्व प्रवासाला उलगडते. आज संध्याकाळी केंद्रीय गृहमंत्री अमित शाह यांच्या हस्ते या पुस्तकाचे प्रकाशन होणार आहे.
आणीबाणीचा अनुभव आणि युवा पिढीला आवाहन
पंतप्रधानांनी ‘एक्स’वर लिहिले, “‘द इमर्जन्सी डायरीज’ माझ्या आणीबाणीच्या काळातील प्रवासाला उजागर करते. या पुस्तकाने त्या काळातील आठवणी ताज्या झाल्या. आणीबाणीच्या काळात त्रास सहन करणाऱ्या सर्वांना त्यांचे अनुभव सोशल मीडियावर शेअर करण्याचे आवाहन करतो. यामुळे 1975-77 च्या लज्जास्पद काळाबद्दल तरुणांमध्ये जागरूकता निर्माण होईल.”
ते पुढे म्हणाले, “आणीबाणीच्या वेळी मी तरुण आरएसएस प्रचारक होतो. आणीबाणीविरोधी चळवळ माझ्यासाठी शिकण्याचा अनुभव होता. यातून लोकशाहीचे महत्त्व समजले आणि विविध नेत्यांशी संपर्कातून बरेच शिकायला मिळाले. ब्लूक्राफ्टने हे अनुभव पुस्तकरूपात आणल्याचा आनंद आहे. माजी पंतप्रधान एच.डी. देवेगौडा यांनी प्रस्तावना लिहिली आहे.”
ब्लूक्राफ्ट डिजिटल फाउंडेशनने सांगितले की, हे पुस्तक “जुलूमशाहीविरुद्ध लढणाऱ्या तरुणाच्या संघर्षाची कहाणी आहे. ‘इमर्जन्सी डायरीज’ नरेंद्र मोदींच्या लोकशाहीच्या आदर्शांसाठीच्या लढ्याचे आणि त्यांच्या सुरुवातीच्या संघर्षांचे दुर्मिळ दर्शन घडवते. हे धैर्य आणि निर्धाराला आदरांजली आहे.”
‘संविधान हत्या दिवस’
पंतप्रधानांनी आणीबाणीच्या 50 व्या वर्षाला ‘संविधान हत्या दिवस’ म्हणून संबोधले. ते म्हणाले, “25 जून 1975 रोजी संविधानातील मूलभूत हक्क निलंबित झाले, प्रेस स्वातंत्र्य हिरावले गेले आणि अनेकांना तुरुंगात टाकले गेले. तत्कालीन काँग्रेस सरकारने लोकशाहीलाच अटक केली. 42वी घटनादुरुस्ती त्यांच्या कारस्थानांचे उदाहरण आहे. गरीब, वंचित आणि दलितांना लक्ष्य केले गेले.”
आणीबाणीविरुद्ध लढणाऱ्या सर्वांना सलाम असल्याचे पंतप्रधान म्हणाले. “विविध स्तरांतील लोकांनी लोकशाही रक्षणासाठी एकत्र काम केले. त्यांच्या सामूहिक संघर्षामुळे काँग्रेसला लोकशाही पुनर्स्थापित करावी लागली आणि 1979 च्या निवडणुकीत त्यांचा पराभव झाला,” असे ते म्हणाले. त्यांनी ‘विकसित भारत’च्या स्वप्नासाठी संविधानाच्या तत्त्वांना बळकट करण्याचे आवाहन केले.
दरम्यान, 25 जून 1975 रोजी इंदिरा गांधी सरकारने देशभरात आणीबाणी लादली होती. राष्ट्रीय सुरक्षेला धोका, जागतिक तेल संकटामुळे डबघाईला आलेली अर्थव्यवस्था आणि संपामुळे उत्पादन कसे थांबले होते, याचा हवाला देत सरकारने हे पाऊल उचलले होते. आणीबाणीच्या घोषणेने संविधानातील मूलभूत हक्क निलंबित केले होते आणि न्यायालयात याला आव्हान देण्याचा अधिकारही निलंबित करण्यात आला होता.
21 महिन्यांची आणीबाणी ही एक ऐतिहासिक घटना आहे, ज्याने भारतीय राजकारणाची दिशा बदलली. 1979 च्या निवडणुकांमध्ये इंदिरा गांधींना सत्तेतून पायउतार व्हावे लागले आणि जनता पक्षाचे (Janata Party) युती सरकार सत्तेवर आले.
