Indian Space Station: भारताने गेल्याकाही वर्षात अंतराळ क्षेत्रात मोठी प्रगती केली आहे. नुकतेच भारतीय अंतराळवीर शुंभाशु शुक्ला हे आंतरराष्ट्रीय स्पेस स्टेशनवर गेले होते. आता लवकरच भारत स्वतःचे अंतराळ स्टेशन (Indian Space Station) उभारणार आहे.
दिल्लीमध्ये दोन दिवसांच्या राष्ट्रीय अंतराळ दिवस सोहळ्यात भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (ISRO)बहुप्रतिक्षित ‘भारतीय अंतराळ स्टेशन’ (Bharatiya Antariksh Station ) च्या पहिल्या मॉडेलचे अनावरण केले आहे. या मॉडेलमुळे भारताची स्वतःची अंतराळ प्रयोगशाळा उभारण्याची योजना प्रत्यक्षात येत असल्याचे संकेत मिळाले आहेत.
सध्या आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्टेशन आणि चीनच्या तियानगोंग अंतराळ स्टेशनची ही ओळख आहे. आता भारतही या विशेष गटात सामील होण्याच्या तयारीत आहे.
Indian Space Station: योजनेची सविस्तर माहिती
- पहिला टप्पा: 10 टन वजनाचे पहिले BAS मॉडेल (BAS-01) 2028 पर्यंत पृथ्वीच्या 450 किलोमीटर उंचीच्या कक्षेत (orbit) प्रक्षेपित करण्याची योजना आहे.
- दुसरा टप्पा: 2035 पर्यंत हे स्टेशन पाच मॉड्यूल्सपर्यंत विस्तारित करण्याचे उद्दिष्ट आहे.
- स्वदेशी तंत्रज्ञान: या स्टेशनमध्ये पर्यावरण नियंत्रण आणि जीवन समर्थन प्रणाली (ECLSS), भारत डॉकिंग प्रणाली, भारत बर्थिंग यंत्रणा आणि स्वयंचलित हॅच प्रणाली यांसारख्या पूर्णपणे स्वदेशी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला आहे.
महत्त्वाची वैशिष्ट्ये आणि फायदे
हे अंतराळ स्टेशन मायक्रोग्रॅव्हिटी संशोधन, तंत्रज्ञानाचे प्रदर्शन आणि वैज्ञानिक प्रतिमांसाठी एक बहुउपयोगी मंच म्हणून काम करेल. यामुळे वैज्ञानिक अंतराळ विज्ञान, जीवन विज्ञान, वैद्यकीय आणि आंतरग्रहीय संशोधनात प्रगती करू शकतील.
- मानवी आरोग्य: मायक्रोग्रॅव्हिटीचा मानवी आरोग्यावर काय परिणाम होतो, याचा अभ्यास करता येईल.
- भविष्यातील मोहिमा: दीर्घकाळ चालणाऱ्या मानवी अंतराळ मोहिमांसाठी आवश्यक असलेल्या तंत्रज्ञानाची चाचणी घेता येईल.
- व्यावसायिक अंतराळ क्षेत्र: BAS मुळे भारताला व्यावसायिक अंतराळ क्षेत्रातही (commercial space sector) प्रवेश मिळेल, ज्यामुळे अंतराळ पर्यटन (space tourism) आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्याला चालना मिळेल.
भारताच्या अंतराळ संशोधनातील दूरदृष्टी आणि महत्त्वाकांक्षेची ही झलक होती.
हे देखील वाचा –
जीएसटीमध्ये आता 4 नव्हे तर फक्त 2 स्लॅब; मंत्रिगटाची मान्यता; वाचा काय होणार स्वस्त
