डोनाल्ड ट्रम्प यांना खरचं नोबेल शांतता पुरस्कार मिळणार का? जाणून घ्या नामांकन प्रक्रियेबद्दल

Nobel Peace Prize 2025: जगातील सर्वात प्रतिष्ठेच्या पुरस्कारांपैकी एक असलेल्या नोबेल शांतता पुरस्काराच्या (Nobel Peace Prize) 2025 च्या विजेत्याची घोषणा उद्या (10 ऑक्टोबर) नॉर्वेजियन नोबेल इन्स्टिट्यूट, ओस्लो (Oslo) येथे होणार आहे. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यामुळे हा पुरस्कार सध्या चर्चेत आहे.

अनेक देशांमधील युद्ध थांबवण्यासाठी हा पुरस्कार मला मिळायला हवा, असा दावा ट्रम्प यांनी केला आहे. ट्रम्प यांना खरचं शांततेचा नोबेल पुरस्कार मिळणार का? हे घोषणेनंतरच समजू शकेल.

स्वीडिश संशोधक आणि उद्योगपती अल्फ्रेड नोबेल (Alfred Nobel) यांनी स्थापन केलेला हा पुरस्कार नॉर्वेजियन नोबेल समितीद्वारे (Norwegian Nobel Committee) प्रदान केला जातो. या पुरस्काराच्या घोषणेपूर्वी त्याची संपूर्ण प्रक्रिया आणि नियमावली जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.

Nobel Peace Prize 2025: निवड प्रक्रिया

नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी नामांकने स्वीकारण्याची प्रक्रिया मागील वर्षी सप्टेंबर 2024 मध्ये सुरू झाली होती आणि नावे सादर करण्याची अंतिम मुदत 31 जानेवारी ही होती.

नामांकन कोण करू शकते? विद्यापीठाचे रेक्टर्स आणि कुलपती, प्राध्यापक, शांतता संशोधन संस्थांचे आणि आंतरराष्ट्रीय व्यवहार संस्थांचे प्रमुख यांसारख्या पात्र व्यक्ती किंवा संस्था नोबेल पुरस्कारासाठी उमेदवारांचे नामांकन करू शकतात.

निवड प्रक्रिया: नॉर्वेजियन नोबेल समितीला नामांकने मिळाल्यानंतर, ते त्यांच्यावर चर्चा सुरू करतात. समिती सुरुवातीला 20 ते 30 उमेदवारांची शॉर्टलिस्ट तयार करते. त्यानंतर नोबेल इन्स्टिट्यूटचे स्थायी सल्लागार या शॉर्टलिस्टचे पुनरावलोकन करतात आणि ऑक्टोबरमध्ये बहुमताने अंतिम विजेत्याची निवड केली जाते.

गोपनीयता: पुरस्कारासाठी नामांकन मिळालेल्या उमेदवारांची यादी 50 वर्षांपर्यंत सार्वजनिक केली जात नाही.

पुरस्कार वितरण आणि मागील विजेते

नोबेल शांतता पुरस्कार विजेत्यांना 10 डिसेंबरला नॉर्वेच्या ओस्लो येथे एका समारंभात सन्मानित केले जाते. या समारंभात विजेत्यांना नोबेल पुरस्कार पदक (Nobel Prize medal), डिप्लोमा आणि पुरस्काराच्या रकमेचा दस्तऐवज प्रदान केला जातो.

मागील तीन वर्षांतील काही उल्लेखनीय विजेते:

• 2024: जपानी संस्था निहोन हिडांक्यो यांना “अण्वस्त्रमुक्त जगासाठी केलेल्या प्रयत्नांसाठी” पुरस्कार देण्यात आला.
• 2023: इराणी मानवाधिकार कार्यकर्त्या नरगिस मोहम्मदी (Narges Mohammadi) यांना “इराणमधील महिलांवरील दडपशाहीविरुद्ध आणि मानवाधिकारांच्या लढ्यासाठी” सन्मानित करण्यात आले.
• 2022: एलेस बियालियात्स्की, मेमोरियल आणि सेंटर फॉर सिव्हिल लिबर्टीज यांना “सत्तेवर टीका करण्याचा आणि नागरिकांच्या मूलभूत हक्कांचे संरक्षण करण्याचा अधिकार” या प्रयत्नांसाठी पुरस्कार मिळाला होता.

हे देखील वाचा – अब की बार $4,000 पार! सोन्याच्या दरात ऐतिहासिक वाढ; जाणून घ्या विक्रमी किंमत वाढीमागची कारणे