IndiGo Flight Disruption : भारतातील सर्वात मोठी विमान कंपनी असलेल्या इंडिगोला (IndiGo) गेल्या काही वर्षांतील सर्वात मोठ्या कार्यात्मक संकटाचा सामना करावा लागत आहे. मागील दोन दिवसांत प्रमुख विमानतळांवर 200 हून अधिक विमानांचे उड्डाण रद्द झाले असून, शेकडो विमानांना उशीर झाला आहे.
या गोंधळामुळे हजारो प्रवासी विमानतळांवर अडकून पडले आणि वेळापत्रक अचानक कोलमडण्यामागे काय कारणे आहेत, याबद्दल प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले.
या गोंधळामागील तात्काळ कारणे म्हणजे कर्मचारी (Crew) तुटवडा, ड्युटी वेळेचे नवीन नियम, प्रमुख विमानतळांवरील तांत्रिक बिघाड आणि हिवाळ्यातील प्रचंड गर्दी हे आहे.
गोंधळामागील प्रमुख कारणे
- तीव्र कर्मचारी तुटवडा – 1 नोव्हेंबरपासून लागू झालेल्या ड्युटी वेळेच्या नवीन आणि अधिक कठोर नियमांमुळे इंडिगोला वैमानिक आणि केबिन कर्मचारी यांच्या तुटवड्याचा सामना करावा लागत आहे. या नियमांमुळे वैमानिकांच्या उड्डाणाच्या तासांवर मर्यादा आल्या असून, विश्रांतीचा अनिवार्य कालावधी वाढला आहे. अनेक विमाने केवळ कायदेशीररित्या उपलब्ध कर्मचारी नसल्यामुळे उड्डाण करू शकली नाहीत. नियमांची पूर्तता होत नसल्याने वैमानिक उड्डाणास पात्र नव्हते, ज्यामुळे अनेक विमानांचे संपूर्ण वेळापत्रक रद्द करावे लागले.
- ड्युटी वेळेचे नवीन – नियम वैमानिकांचा थकवा कमी करून सुरक्षितता वाढवण्याच्या उद्देशाने भारताच्या नागरी विमान वाहतूक नियमकांनी ‘फ्लाइट ड्युटी टाइम लिमिटेशन्स’चे नवीन नियम लागू केले आहेत. इंडिगो दररोज 2,200 हून अधिक विमानांचे उड्डाण करते आणि त्यांचे रात्रीचे कामकाज मोठ्या प्रमाणावर चालते. नवीन नियमांमुळे ड्युटीचे वेळापत्रक, रात्रीच्या लँडिंगची योजना आणि साप्ताहिक विश्रांतीच्या चार्टमध्ये मोठे बदल करणे आवश्यक होते. या बदलांमुळे उच्च मागणी असलेल्या मार्गांवर कर्मचाऱ्यांची त्वरित कमतरता जाणवली.
- प्रमुख विमानतळांवरील तांत्रिक बिघाड – दिल्ली आणि पुणेसह अनेक विमानतळांवर चेक-इन आणि डिपार्चर कंट्रोल प्रणालीमध्ये बिघाड झाला. यामुळे सर्व विमान कंपन्यांच्या उड्डाणांना विलंब झाला. हा विलंब इंडिगोच्या विमान आणि कर्मचाऱ्यांच्या साखळीवर नकारात्मक परिणाम करत गेला. सरकारच्या आकडेवारीनुसार, इंडिगोची वेळेवर कामगिरी केवळ 35 टक्के इतकी खाली आली होती, याचा अर्थ एकाच दिवसात 1,400 हून अधिक विमानांना उशीर झाला होता.
इतर विमान कंपन्यांना कमी फटका का?
नवीन नियम सर्व विमान कंपन्यांना लागू असले तरी, इंडिगोवर सर्वाधिक परिणाम होण्याची काही विशिष्ट कारणे आहेत. इंडिगोची मोठी व्याप्ती आणि जास्त वारंवारता, रात्रीच्या उड्डाणांचे मोठे नेटवर्क आणि कमी वेळेत कर्मचाऱ्यांचा जास्तीत जास्त उपयोग करण्याचे धोरण यामुळे नियमांच्या कडकपणामुळे गती लगेच मंदावली. इंडिगोचे नेटवर्क खूप मोठे असल्यामुळे वेळापत्रकात बदल करणे इतर कंपन्यांच्या तुलनेत अधिक कठीण ठरले.
परिस्थिती कधी सुधारेल?
इंडिगोने ‘नियोजित बदल’ (Calibrated Adjustments) सुरू केले असून, सुमारे 48 तासांत कामकाज स्थिर होण्याची अपेक्षा व्यक्त केली आहे. कंपनी उच्च-तणावाच्या मार्गांवर कर्मचाऱ्यांची पुनर्नियुक्ती करत आहे, रात्रीचे वेळापत्रक बदलत आहे आणि ऐनवेळी होणारा गोंधळ टाळण्यासाठी काही उड्डाणे नियोजितरित्या रद्द करत आहे. कंपनीने प्रवाशांची माफी मागितली असून, या संकटाचे कारण ‘अनेक अनपेक्षित कार्यात्मक आव्हाने’ असल्याचे सांगितले आहे.
