Deepavali UNESCO : 8 ते 13 डिसेंबर 2025 या कालावधीत नवी दिल्लीतील लाल किल्ल्यावर आयोजित केलेल्या युनेस्कोच्या आंतर-सरकारी समितीच्या 20 व्या सत्रात ‘दिवाळी’ या दीपोत्सवाला जागतिक अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत समाविष्ट करण्यात आले आहे. या यादीत समाविष्ट होणारा हा भारताचा 16 वा सांस्कृतिक घटक ठरला आहे.
या सन्मानाचे स्वागत जगभरातील भारतीयांनी केले. नेपाळमधील पशुपती मंदिराच्या परिसरात दिव्यांची रोषणाई करून आणि भजन संध्याकाळ आयोजित करून या निर्णयाचा आनंद व्यक्त करण्यात आला. नेपाळमधील नागरिकांनीही या निर्णयाचे स्वागत केले.
भारताचे इतर जागतिक वारसे
दिवाळीपूर्वी युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत स्थान मिळालेले भारताचे इतर घटक खालीलप्रमाणे आहेत:
- गुजरातमधील गरबा (2023)
- कोलकात्यातील दुर्गा पूजा (2021)
- कुंभमेळा (2017)
- योग (2016)
- पंजाबमधील भांडी बनवण्याची पितळ आणि तांब्याची पारंपरिक कला (थाथेरास) (2014)
- मणिपूरमधील संकीर्तना (2013)
- लडाखमधील बौद्ध मंत्रोच्चार (2012)
- छाऊ नृत्य (2010)
- राजस्थानमधील कालबेलिया लोकगीते आणि नृत्य (2010)
- केरळमधील मुदियेट्टू (2010)
- गढवाल हिमालयातील राममान (2009)
- कुट्टीयाट्टम (संस्कृत थिएटर) (2008)
- वैदिक मंत्रोच्चाराची परंपरा (2008)
- रामलीला (रामायणाचे पारंपरिक सादरीकरण) (2008)
पंतप्रधान मोदींकडून स्वागत
194 सदस्य राष्ट्रांचे प्रतिनिधी, आंतरराष्ट्रीय तज्ञ आणि युनेस्कोच्या जागतिक नेटवर्कच्या प्रतिनिधींच्या उपस्थितीत ही घोषणा स्वीकारण्यात आली.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी दिवाळीला युनेस्कोने दिलेल्या या मान्यतेचे स्वागत केले. त्यांनी म्हटले की, दिवाळीचा भारताच्या संस्कृती आणि मूल्यांशी खोलवर संबंध आहे आणि ती आपल्या सभ्यतेच्या आत्म्याचे प्रतिनिधित्व करते.
दिवाळीच्या अमावस्येच्या रात्री घरे, रस्ते आणि मंदिरे तेलाच्या दिव्यांनी उजळली जातात. हे सोनेरी तेज अंधारावर प्रकाशाचा आणि असत्यावर सत्याचा विजय दर्शवते. सायंकाळी आकाशात फटाक्यांची शानदार रोषणाई केली जाते. घरे, बाजारपेठा आणि सार्वजनिक ठिकाणी स्वच्छता ठेवण्याचे विधी आरोग्य आणि निरोगी जीवनशैलीला प्रोत्साहन देतात, तर कुटुंबीय आणि मित्र एकत्र आल्याने सामाजिक आणि भावनिक कल्याण वाढते.
दिवाळीचा युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत समावेश होणे, हे लाखो लोकांच्या भक्तीला, या परंपरा जिवंत ठेवणाऱ्या कलाकारांना आणि ती प्रतिनिधित्व करत असलेल्या शाश्वत मूल्यांना वाहिलेली आदरांजली आहे. भारताचा सांस्कृतिक वारसा केवळ आठवला जात नाही, तर तो जपला जातो, प्रेम केला जातो आणि पुढे नेला जातो, हे यातून जगाला समजते.
हे देखील वाचा- 40 Inch Smart TV : 40 इंच स्मार्ट टीव्ही ₹15,000 पेक्षा कमी किंमतीत, Amazon वर बंपर सूट; पाहा डिटेल्स
