Supreme Court Aravalli Hills Order : अरवली पर्वत रांग आणि त्याच्या व्याख्येबाबत सर्वोच्च न्यायालयाने एक महत्त्वाचे पाऊल उचलले आहे. न्यायालयाने 20 नोव्हेंबर रोजी दिलेल्या आपल्याच जुन्या आदेशाला सध्या स्थगिती दिली आहे. सरन्यायाधीश सूर्यकांत आणि न्यायमूर्ती जेके माहेश्वरी तसेच न्यायमूर्ती एजी मसीह यांच्या सुट्टीतील खंडपीठाने हा निर्णय दिला.
अरवलीच्या व्याख्येबाबत असलेल्या तांत्रिक मुद्द्यांची पुन्हा तपासणी करण्यासाठी न्यायालयाने आता एका नवीन तज्ज्ञ समितीची स्थापना करण्याचे आदेश दिले आहेत.
खाणकामावरील बंदी राहणार कायम
केंद्र सरकारने अरवली पर्वत रांगेच्या संरक्षणासाठी उचललेल्या पावलांचे स्वागत केले आहे. केंद्रीय पर्यावरण मंत्री भूपेंद्र यादव यांनी न्यायालयाच्या या निर्णयाचे स्वागत करताना स्पष्ट केले की, अरवली रांगेत नवीन खाणकाम परवाने देणे किंवा जुन्या परवान्यांचे नूतनीकरण करणे यावर असलेली बंदी सध्या कायम आहे.
सरकारने या पर्वतीय क्षेत्राचे संरक्षण आणि पुनर्संचयित करण्यासाठी सर्वतोपरी मदत देण्याचे आश्वासन दिले आहे. न्यायालयाने केंद्र सरकारसह राजस्थान, गुजरात, दिल्ली आणि हरियाणा या चार राज्यांना नोटीस बजावून याप्रकरणी त्यांचे म्हणणे मांडण्यास सांगितले आहे.
नेमका वाद काय आहे?
काही दिवसांपूर्वी केंद्र सरकारने अरवली पर्वत रांगेची नवीन व्याख्या अधिसूचित केली होती. यामध्ये 100 मीटर उंचीचा निकष लावण्यात आला होता. मात्र, पर्यावरणवादी आणि विरोधी पक्षांनी या निकषावर तीव्र आक्षेप नोंदवला होता. यामुळे या नाजूक परिसंस्थेला धोका निर्माण होऊ शकतो, अशी भीती व्यक्त करण्यात आली होती.
याची दखल घेत सर्वोच्च न्यायालयाने स्वतःहून या प्रकरणात हस्तक्षेप केला आहे. यापूर्वी 24 डिसेंबर रोजी पर्यावरण मंत्रालयाने राज्यांना अरवली क्षेत्रात नवीन खाणकामावर पूर्णपणे बंदी घालण्याचे निर्देश दिले होते.
अरवली पर्वत रांगेचे महत्त्व
अरवली ही भारतातील सर्वात जुनी पर्वत रांग असून ती सुमारे दोन अब्ज वर्षे जुनी आहे. ही रांग दिल्लीजवळून सुरू होऊन हरियाणा आणि राजस्थानमार्गे गुजरातपर्यंत 670 किलोमीटर लांबीमध्ये पसरलेली आहे. राजस्थानमधील माउंट आबू येथील ‘गुरु शिखर’ हे या रांगेतील सर्वात उंच शिखर असून त्याची उंची 1722 मीटर आहे. वायव्य भारताच्या पर्यावरणाचा समतोल राखण्यासाठी ही पर्वत रांग अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते.
हे देखील वाचा – Raj Thackeray : “माझ्या विठ्ठलानेच वीट फेकून मारली!”; प्रकाश महाजन यांचा राज ठाकरेंवर घणाघात
