India GDP Growth : चालू आर्थिक वर्षाच्या दुसऱ्या तिमाहीत भारताच्या सकल राष्ट्रीय उत्पादनाने (GDP) 8.2% इतकी विक्रमी वाढ नोंदवली आहे. अर्थतज्ज्ञ आणि रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) व्यक्त केलेल्या सर्व अंदाजांना मागे टाकणारी ही वाढ गेल्या सहा तिमाहीतील (Six-quarter high) सर्वाधिक आहे.
या दमदार वाढीमुळे संपूर्ण वर्षाचा विकास दर 7% च्या वर जाण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे भारत जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी प्रमुख अर्थव्यवस्था म्हणून आपले स्थान टिकवून ठेवेल.
दमदार वाढीची कारणे आणि प्रमुख आकडे
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी ऑगस्टमध्ये लादलेल्या 50% टॅरिफ बाह्य आव्हानांना तोंड देत असताना ही अपेक्षितपेक्षा चांगली वाढ झाली आहे. भारतीय अर्थव्यवस्था प्रामुख्याने देशांतर्गत वापरा वर आधारित असल्यामुळे, आयकर (Income Tax) कपात आणि जीएसटी (GST) दरांमधील बदलांमुळे बाह्य परिणामांचा धक्का कमी झाला आहे.
दुसऱ्या तिमाहीतील (Q2 FY 2025-26) प्रमुख घटक:
उत्पादन क्षेत्र: उत्पादन क्षेत्राने 9.1% ची मजबूत वाढ नोंदवली, जी अनेक तिमाहीतील उच्चांक आहे.
सेवा क्षेत्र: तृतीयक (Tertiary) क्षेत्रातील वित्तीय, स्थावर मालमत्ता आणि व्यावसायिक सेवांमध्ये 10.2% ची मोठी वाढ दिसून आली. सार्वजनिक प्रशासन आणि संरक्षण सेवांनी 9.7% वाढ नोंदवली.
मागणी: मागणीच्या बाजूने, खासगी अंतिम उपभोग खर्चात 7.9% वाढ झाली, ज्यामुळे विकासाला मोठा आधार मिळाला.
सरकारी खर्च: सरकारकडून भांडवली खर्चात (Capital Expenditure) वाढ करण्यात आल्यामुळेही सकल स्थिर भांडवल निर्मितीमध्ये (Gross Fixed Capital Formation) 7.3% ची वाढ झाली.
या तिमाहीत कृषी आणि संलग्न क्षेत्राने 3.5% आणि वीज, गॅस, पाणी पुरवठा क्षेत्राने 4.4% ची मध्यम वाढ नोंदवली.
नोमिनल जीडीपी (Nominal GDP) चा पेच
रिअल जीडीपी (महागाई समायोजित) मजबूत असताना, नोमिनल जीडीपी (Nominal GDP) वाढ मंदावणे, हा एक कळीचा मुद्दा अर्थतज्ज्ञांनी अधोरेखित केला आहे. नोमिनल जीडीपी वाढीचा दर 8.7% इतका कमी राहिला आहे, तर रिअल जीडीपी वाढ 8.2% आहे.
महागाईचा परिणाम: घाऊक किंमत निर्देशांक (WPI) कमी असल्याने महागाई कमी राहिली आहे, ज्यामुळे नोमिनल आणि रिअल जीडीपीमधील अंतर कमी झाले आहे.
सरकारी आव्हान: नोमिनल जीडीपीची कमी वाढ सरकारी कर संकलनासाठी आणि राजकोषीय गणितासाठी (Fiscal Math) आव्हान निर्माण करू शकते. अर्थसंकल्पातील 10.1% नोमिनल वाढीचा अंदाज गाठायचा असल्यास, उर्वरित महिन्यांत अधिक कर महसूल गोळा करणे आवश्यक आहे.
एकूणच, बाह्य आव्हाने असूनही भारतीय अर्थव्यवस्थेची वाढ चांगली राहील, असा अंदाज अनेक संस्थांनी व्यक्त केला आहे. वर्षासाठी जीडीपी वाढीचा दर 7% च्या वर जाण्याची शक्यता आहे.
