Adani Group : अदानी समूहाने पुढील वर्षी संरक्षण उत्पादन क्षेत्रात एक महत्वाकांक्षी पाऊल उचलले असून, तब्बल ₹१.८ लाख कोटींची गुंतवणूक करण्याची योजना आखली आहे. या गुंतवणुकीद्वारे कंपनी भविष्यातील युद्धाच्या गरजांनुसार अत्याधुनिक उत्पादने तयार करण्यात भर देणार आहे. विशेषतः मानवरहित यंत्रणा, स्वायत्त प्रणाली, तसेच प्रगत मार्गदर्शित शस्त्रे या क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित केले जाईल.
२०२५ मध्ये ऑपरेशन सिंदूरसारख्या मोहिमांमध्ये अदानींच्या लष्करी हार्डवेअरचा यशस्वी वापर झाल्याचे दिसून आले आहे. आगामी वर्षी अदानी डिफेन्स अँड एरोस्पेस एआय-सक्षम मल्टी-डोमेन ऑपरेशन्स, सेन्सर्स व इलेक्ट्रॉनिक्स, तसेच मोठ्या प्रमाणावर एमआरओ (देखभाल, दुरुस्ती व ओव्हरहॉल) प्रशिक्षण पायाभूत सुविधा यामध्ये गुंतवणूक करणार आहे.
ही गुंतवणूक फक्त संरक्षण उत्पादनात नव्हे, तर भारताच्या लष्करी तंत्रज्ञानाच्या सक्षमतेत आणि आधुनिकरणातही मोलाची भर घालणार असल्याचे विश्लेषकांचे मत आहे. भविष्यातील लष्करी ऑपरेशन्स अधिक तंत्रसंपन्न, सुरक्षित आणि प्रभावी होण्यासाठी अदानी समूहाची ही योजना निर्णायक ठरणार आहे.
अदानी डिफेन्स हा देशातील सर्वात मोठ्या एकात्मिक खाजगी क्षेत्रातील संरक्षण कंपन्यांपैकी एक म्हणून उदयास आलेला आहे. २०२५ मध्ये त्यांच्या विकसित केलेल्या विविध लष्करी उपकरणांचा यशस्वी वापर ‘ऑपरेशन सिंदूर’मध्ये करण्यात आला होता.
कंपनीच्या या यंत्रणांमध्ये प्रगत मार्गदर्शित शस्त्रे, मानवरहित यंत्रणा आणि स्वायत्त प्रणाली यांचा समावेश असून, त्यांचा वापर लष्करी मोहिमांमध्ये प्रभावी ठरला आहे. २०२५ मध्ये देशाच्या संरक्षण क्षमतेला नवे बळ देणाऱ्या घडामोडींमध्ये अदानी डिफेन्स अँड एरोस्पेसची महत्त्वपूर्ण भूमिका पुढे आली आहे. कंपनीने विकसित केलेल्या अत्याधुनिक संरक्षण प्रणालींचा समावेश आता थेट लष्करी वापरात करण्यात आला असून, तिन्ही सेनांच्या कार्यक्षमतेत लक्षणीय वाढ झाली आहे.
भारतीय नौदल आणि थलसेनेमध्ये कंपनीच्या ‘दृष्टी–१०’ मानवरहित हवाई वाहनांचा (UAV) समावेश करण्यात आला आहे. ही ड्रोन प्रणाली लांब पल्ल्याच्या गुप्तचर माहिती संकलन, निरीक्षण आणि टोही (ISR) मोहिमांसाठी उपयुक्त ठरत असून, समुद्र आणि भूभागावर होणाऱ्या हालचालींवर अचूक नजर ठेवण्यास मदत करत आहे.
यासोबतच, अदानी डिफेन्सने विकसित केलेल्या काउंटर-ड्रोन प्रणालीने थलसेना, नौदल आणि वायुसेनेच्या कठोर चाचण्या यशस्वीरीत्या पार केल्या आहेत. शत्रूच्या ड्रोनमुळे निर्माण होणाऱ्या संभाव्य धोक्यांना तात्काळ निष्प्रभ करण्याची क्षमता या प्रणालीत असल्याने, भविष्यातील युद्धपरिस्थितीत ती निर्णायक ठरू शकते.
मार्गदर्शित शस्त्रांच्या क्षेत्रातही कंपनीने आपली तांत्रिक ताकद सिद्ध केली आहे. ‘अग्निका’ लॉइटरिंग म्युनिशन्सने इलेक्ट्रॉनिक वॉरफेअरमध्ये प्रभावी कामगिरी बजावत अचूक लक्ष्यभेदनाची क्षमता दाखवली आहे. त्याचबरोबर, खांद्यावरून डागता येणारी ‘ARKA MANPADS’ क्षेपणास्त्र प्रणाली तिन्ही सेनांसाठी विकसित करण्यात आली असून, ती हवाई धोक्यांविरोधात महत्त्वाची ठरणार आहे.
या सर्व घडामोडींमुळे अदानी डिफेन्स केवळ खाजगी क्षेत्रातील संरक्षण उत्पादक म्हणूनच नव्हे, तर भारताच्या स्वदेशी संरक्षण क्षमतेला बळकटी देणारा महत्त्वाचा भागीदार म्हणूनही पुढे येत असल्याचे स्पष्ट होत आहे.
आधुनिक युद्धतंत्रात ऑटोनॉमस सिस्टीम्सना विशेष महत्त्व प्राप्त होत आहे. मानवी हस्तक्षेपाशिवाय किंवा अत्यल्प मानवी नियंत्रणाखाली कार्य करणाऱ्या या प्रणाली संरक्षण क्षेत्रात क्रांतिकारी बदल घडवत आहेत.
ऑटोनॉमस सिस्टीम्स या हवा, पाणी आणि जमिनीवर स्वयंचलितपणे कार्य करण्यास सक्षम असतात. अत्याधुनिक सेन्सर्स, कृत्रिम बुद्धिमत्तेवर आधारित सॉफ्टवेअर आणि सुरक्षित, वेगवान नेटवर्क यांच्या साहाय्याने या प्रणाली परिसरातील परिस्थिती ओळखतात, माहितीचे विश्लेषण करतात आणि आवश्यक ते निर्णय घेतात. त्यामुळे प्रत्यक्ष मानवी हस्तक्षेपाची गरज मोठ्या प्रमाणात कमी होते.
या प्रणालींचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे सैन्याला दुर्गम आणि धोकादायक भागांपर्यंत पोहोचण्याची क्षमता मिळते. गुप्तचर माहिती संकलन, निरीक्षण, लक्ष्य शोध आणि संरक्षणात्मक कारवाया या सर्व बाबींमध्ये ऑटोनॉमस सिस्टीम्स प्रभावी ठरतात. परिणामी, सैनिकांना थेट धोका पत्करावा लागत नाही आणि त्यांची सुरक्षितता अधिक भक्कम होते.
आधुनिक संरक्षण व्यवस्थेमध्ये मानवरहित यंत्रणा (Unmanned Systems) दिवसेंदिवस अधिक महत्त्वाची ठरत आहेत. हवेत, पाण्यात तसेच जमिनीवर कार्यरत असलेली ही तंत्रज्ञानाधारित साधने संरक्षण, पाळत आणि मदत कार्यात निर्णायक भूमिका बजावत आहेत.
हवेत, ड्रोनचा वापर हेरगिरी, शत्रूच्या हालचालींवर पाळत ठेवणे, संदेश वहन तसेच अचूक मदत पोहोचवण्यासाठी केला जातो. दीर्घकाळ आकाशात स्थिर राहण्याची क्षमता आणि मानवी हस्तक्षेपाशिवाय कार्य करण्याची त्यांची ताकद हे त्यांचे प्रमुख वैशिष्ट्य आहे.
पाण्यात, क्रू नसलेली जहाजे समुद्री पाळत, पाण्याखालील लष्करी कारवाया तसेच समुद्रातील सुरुंग शोधणे व निष्क्रिय करण्यासाठी वापरली जातात. ही यंत्रणा धोकादायक परिस्थितीत मानवी जीविताला धोका न देता कार्य पार पाडण्यास सक्षम ठरते.
जमिनीवर, लहान मानवरहित वाहने वस्तूंची वाहतूक, गुप्त माहिती संकलन, बॉम्ब निकामी करणे तसेच सीमांचे संरक्षण यांसारख्या महत्त्वपूर्ण जबाबदाऱ्या पार पाडतात. कठीण आणि धोकादायक परिसरात कार्य करण्याची त्यांची क्षमता लष्करी दलांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरत आहे.
एकूणच, मानवरहित तंत्रज्ञानामुळे संरक्षण क्षेत्रात कार्यक्षमता, सुरक्षितता आणि अचूकता यामध्ये लक्षणीय वाढ होत असून भविष्यातील युद्धपद्धतींना हे तंत्रज्ञान नवी दिशा देत आहे.
अदानी समूह २०२६ पर्यंत हवेतील, पाण्याखालील आणि जमिनीवरील ड्रोन तंत्रज्ञानात महत्त्वपूर्ण वाढ करू पाहत आहे. या धोरणामुळे सटीक हल्ल्याची क्षमता वाढेल, तसेच सेवा व प्रशिक्षण केंद्रांचा विस्तार केला जाईल.
कंपनीकडून सांगितले आहे की, AI आधारित तंत्रज्ञानाचा वापर करून विविध संरक्षण क्षेत्रांतील प्रणाली सुधारल्या जातील. ही योजना भारताच्या संरक्षण धोरणाशी पूर्णपणे जुळवून घेतली जाईल.
मिळालेल्या अहवालानुसार, या पावलांमुळे क्षेत्र अधिक बळकट होईल आणि रोजगार निर्मितीला गती मिळेल. अदानी समूहाचे ध्येय खाजगी संरक्षण क्षेत्रात २५% हिस्सा मिळवणे आहे.
अदानी समूहाच्या या पुढाकारामुळे भारताच्या संरक्षण क्षेत्रात नवे क्षितिज खुले होणार आहेत. तसेच, स्थानिक तंत्रज्ञान आणि कौशल्य विकसित होऊन रोजगारनिर्मितीला चालना मिळेल. खाजगी संरक्षण क्षेत्रात २५ टक्के हिस्सा मिळवणे हा कंपनीचा महत्वाकांक्षी उद्देश आहे, जो भविष्यातील संरक्षण धोरणात निर्णायक ठरेल.
हे देखील वाचा – लूक पाहून व्हाल वेडे! Kawasaki ने लाँच केली नवीन Ninja 1100SX; जाणून घ्या इंजिन आणि हाय-टेक फीचर्स
