Artificial Rain : दिल्लीत कृत्रिम पाऊस पाडण्याचा महागडा प्रयत्न मंगळवारी अयशस्वी झाला, तर आणखी प्रयोग सुरू आहेत, असे भारतीय जनता पक्षाच्या (भाजप) नेतृत्वाखालील सरकारने सांगितले. दिल्लीवर कृत्रिम पाऊस पाडण्याच्या प्रयत्नाला १ कोटींपेक्षा जास्त खर्च आल्याचे म्हटले जाते. आयआयटी कानपूरने चालवलेले एक छोटे, सिंगल-प्रोपेलर विमान मंगळवारी वायव्य दिल्ली आणि राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्राच्या काही भागांवरून उडाले, दोन क्लाउड सीडिंग चाचण्यांमध्ये सिल्व्हर आयोडाइड ज्वाला सोडल्या परंतु पाऊस पाडण्यात अपयश आले
दिल्लीतील क्लाउड सीडिंग प्रयत्नासाठी किती खर्च आला?
दिल्ली मंत्रिमंडळाने ७ मे रोजी क्लाउड सीडिंग प्रकल्पाला मंजुरी दिली, पाच चाचण्यांसाठी ₹३.२१ कोटी – प्रत्येक प्रयत्नासाठी अंदाजे ₹६४ लाख रुपये वाटप केले. आयआयटी कानपूरच्या भागीदारीत नियोजित, चाचण्या सुरुवातीला मे महिन्याच्या अखेरीस आणि जूनच्या सुरुवातीला नियोजित होत्या परंतु दोन वेळा पुढे ढकलण्यात आल्या. मंगळवारी घेण्यात आलेल्या दोन्ही चाचण्यांसाठी एकूण अंदाजे १.२८ कोटी खर्च आला, अशी माहिती आहे.
दिल्लीवर ढगांचे बीजारोपण कसे केले गेले आणि पाऊस का पडला नाही?
सेस्ना विमानाने बुरारी आणि आसपासच्या भागात, मयूर विहार आणि नोएडा येथे पाऊस पाडण्याच्या प्रयत्नात सिल्व्हर आयोडाइड आणि सोडियम क्लोराईड संयुगे असलेले १६ फ्लेअर्स सोडले असे प्रत्येक चाचणीत आठ. “वायू प्रदूषण नियंत्रित करण्यासाठी क्लाउड सीडिंगचा वापर करून दिल्लीने एक अभूतपूर्व, विज्ञान-पहिले पाऊल उचलले आहे. दिल्लीच्या वास्तविक जीवनातील आर्द्रतेच्या परिस्थितीत किती पाऊस पडू शकतो याचे मूल्यांकन करणे हे आमचे लक्ष आहे. प्रत्येक चाचणीसह, विज्ञान आपल्या कृतींचे मार्गदर्शन करते. हिवाळ्यासाठी आणि वर्षभर,” असे दिल्लीचे पर्यावरण मंत्री मनजिंदर सिंग सिरसा यांनी म्हटल्याचे आधीच्या एचटी वृत्तात उद्धृत केले होते.
दुसरी चाचणी दिवसाच्या शेवटी दिल्लीच्या बाहेरील भागात घेण्यात आली. पुढील काही दिवसांत अशा नऊ ते दहा चाचण्यांचे नियोजन आहे, असे सिरसा म्हणाले. वाऱ्याची दिशा उत्तरेकडे असल्याची माहिती हवामान खात्याने दिली असल्याने, त्या प्रदेशात येणाऱ्या भागांना लक्ष्य केले जात आहे.
क्लाउड सीडिंग चाचण्यांवरील दिल्ली सरकारच्या अहवालात असे म्हटले आहे की आयएमडीने वर्तवलेला आर्द्रता कमी होता, सुमारे १०-१५ टक्के, जो क्लाउड सीडिंगसाठी आदर्श नाही. तथापि, अधिकृत अहवालात असेही म्हटले आहे की मंगळवारी दिल्लीत घेण्यात आलेल्या क्लाउड सीडिंग चाचण्यांमुळे ज्या ठिकाणी हा सराव करण्यात आला त्या ठिकाणी कणयुक्त पदार्थांचे प्रमाण कमी होण्यास मदत झाली, तरीही परिस्थिती त्यासाठी अनुकूल नव्हती.
कृत्रिम पावसावरून राजकीय वादळ-
ढगांच्या रोपणाचा उपक्रम दिल्लीच्या राजकारणात आणखी एक महत्त्वाचा मुद्दा असल्याचे दिसून येत आहे. मागील सरकारचे नेतृत्व करणाऱ्या आम आदमी पक्षाने (आप) भाजपवर टीका करताना विचारले की शहरात पाऊस पडेल की नाही हे स्पष्ट करण्यासाठी पावसाचे देव येतील का?
आप नेते सौरभ भारद्वाज यांनी पत्रकार परिषद घेऊन भाजपच्या नेतृत्वाखालील सरकारच्या आयएमडीने आधीच पावसाचा अंदाज वर्तवला होता त्या दिवशी चाचण्या घेण्याच्या निर्णयावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले.
‘झूठ बोले कौवा काटे’ हे बॉलिवूड गाणे पार्श्वभूमीवर वाजवण्यात आले. सौरभ भारद्वाज यांनी भाजपची खिल्ली उडवली आणि त्यांनी सरकार करत असलेल्या “फसवणुकी”च्या त्यांच्या पूर्वीच्या आरोपांवर प्रकाश टाकणारे फलक दाखवले.
“हे कृत्रिम पाऊस आहे की नैसर्गिक पाऊस आहे हे स्पष्ट करण्यासाठी भगवान इंद्र खाली येतील का?” असे त्यांनी पत्रकार परिषदेत आणि पाऊस पडला आहे का याची पाहणी करण्यासाठी त्यांनी केलेल्या भेटीच्या क्लिप्स एक्सवर शेअर केलेल्या पोस्टमध्ये म्हटले आहे.
बुधवारी त्यांच्या दुसऱ्या पत्रकार परिषदेत बोलताना सौरभ भारद्वाज म्हणाले की, भाजप सरकार जनतेच्या पैशातून संपूर्ण देशाला मूर्ख बनवत आहे. “दिल्लीत हे काम करणार नाही असे एका अभ्यासात म्हटले असले तरी खटला चालवण्यात आला. मुख्यमंत्री रेखा गुप्ता यांनी उत्तर द्यावे. त्या दिल्लीतील करदात्यांच्या पैशाचा वापर का करत आहेत,” असे सौरभ भारद्वाज यांनी पत्रकार परिषदेत सांगितले की, त्यांनी मंगळवारी “एक मोठा घोटाळा कसा झाला” हे उघड करणारे “स्मोकिंग गन” असे वर्णन केले होते.
मागील आप सरकारने २०२३ च्या हिवाळ्यात क्लाउड सीडिंग योजना प्रथम सादर केली होती परंतु प्रतिकूल हवामान परिस्थितीचा हवाला देत ती पुढे नेण्यात अपयशी ठरले. गेल्या हिवाळ्यात, आपने पुन्हा प्रस्तावित कार्यक्रम सुरू केला परंतु आवश्यक उड्डाण आणि पर्यावरणीय परवानग्यांसाठी भाजपच्या नेतृत्वाखालील केंद्र सरकारचा पाठिंबा मिळाला नाही असा दावा केला.
हे देखील वाचा –
Gold chain Dog : ज्वेलरी शॉपचा रखवालदार! कुत्र्याच्या अंगावर ५० तोळे सोने
