Bihar Voting : बिहारची निवडणूक याची चर्चा अवघ्या भारतभर होती. आणि हि निवडणूक अतिशय प्रतिष्ठेची बनली. तस बघायला गेलं तर या वेळी मतदानाचा आकडा देखील आधीच्या मतदानापेक्षा अधिक पाहायला मिळाला. यावर अनेक नेत्याच्या प्रतिक्रिया देखील आल्या. खर तर बिहार गरिबीने वेढलेले राज्य त्यामुळे आता ह्या गरिबीतून बिहारला प्रगतिकपथावर कस नेणार हे पाहणे देखील तितकेच महत्वाचे ठरणार आहे. राहुल गांधी यांच्यासह तेजस्वी यादव यांनी सभा घेतल्या आणि रॅल्या काढल्या. अनेक आरोप प्रत्यारोपांच्या मालिका रंगल्या आणि अशातच वातावरण तापलं असतानाच बिहार निवडणूक आली.
यंदा बिहार विधानसभा निवडणूक १२१ जागांसाठी पहिल्या टप्प्यात ६४.६६% मतदान झाले. मागील निवडणूकीत पहिल्या टप्प्यात फक्त ५५.६८% मतदान झाले होते. म्हणजेच मागील निवडणूकी पेक्षा यंदा मतांची टक्केवारी साडेआठ टक्के जास्त राहिली आहे.
या शिवाय एसआयआरमध्ये मतचोरीचा मुद्दा चांगलाच रंगला. त्यामुळे मागास आणि अतिमागास समाजअधिक मोठ्या प्रमाणावर मतदान करण्यास बाहेर पडला. यावर राजकीय रणनीतीकार-राजकारणी प्रशांत किशोर यांनी या निवडणुकीवर प्रतिक्रिया दिली आहे. शुक्रवारी बिहार विधानसभा निवडणुकीच्या पहिल्या टप्प्यातील विक्रमी मतदानाचे श्रेय दोन प्रमुख घटकांना दिले आहे. स्वातंत्र्यानंतरचा सर्वाधिक मतदान – राजकीय बदलासाठी वाढती जनतेची तळमळ आणि सणांच्या काळात राज्यात परतलेल्या स्थलांतरित कामगारांचा अनपेक्षित सहभाग असे देखील ते म्हणाले स्वातंत्र्यानंतर झालेल्या निवडणुकांमध्ये, बिहारने पाहिलेले हे सर्वाधिक मतदानाचे प्रमाण आहे,” असे किशोर यांनी मतदानाच्या आकडेवारीवर प्रतिक्रिया देताना सांगितले.
गुरुवारी १८ जिल्ह्यांमधील १२१ मतदारसंघांमध्ये मतदान संपले तेव्हा, मतदानाची टक्केवारी ६४.६६% वर पोहोचली, जी २०२० च्या विधानसभा निवडणुकीत नोंदवलेल्या ५७.२९% पेक्षा जास्त आणि १९५१ नंतरची सर्वाधिक आहे, असे निवडणूक आयोगाच्या आकडेवारीवरून दिसून येते.पुढे प्रशांत किशोर असं म्हणतात “यावरून दोन गोष्टी दिसून स्पष्ट होतात पहिली गोष्ट म्हणजे, मी गेल्या एक-दोन महिन्यांपासून नाही तर गेल्या काही वर्षांपासून सांगत आहे की, बिहारमधील ६० टक्क्यांहून अधिक लोकांना बदल हवा आहे,” असे ते म्हणाले.
किशोर यांच्या मते, मतदारांच्या सहभागातील वाढ ही दशकांपासून निष्क्रिय असलेल्या जनभावनेतील बदल दर्शवते. “गेल्या २५-३० वर्षांपासून, निवडणुकांबद्दल एक प्रकारची उदासीनता होती कारण लोकांना कोणताही खरा राजकीय पर्याय दिसत नव्हता,” असे ते म्हणाले. “जन सुराजच्या आगमनाने, लोकांकडे आता एक नवीन पर्याय आहे.” त्यांनी सांगितले की, जास्त मतदानामुळे “लोकांमध्ये एक नवीन पर्याय पाहण्याचा उत्साह” दिसून येतो आणि “बदलासाठी मोठ्या प्रमाणात मतदान झाले आहे.”
किशोर यांनी स्थलांतरित कामगारांच्या भूमिकेवरही प्रकाश टाकला आणि त्यांना या निवडणुकीत “एक्स फॅक्टर” म्हटले. “छठ नंतर मागे राहिलेल्या मोठ्या संख्येने स्थलांतरित कामगारांनी स्वतः मतदान केले आणि त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांना आणि मित्रांनाही मतदान करावे याची खात्री केली. यामुळे सर्वांना आश्चर्य वाटले आहे,” असे ते म्हणाले.
महिला मतदारच निकाल ठरवतील या गृहीतकांना आव्हान देत त्यांनी म्हटले की, “ज्यांना असे वाटले होते की महिला केवळ १०,००० रुपयांची आर्थिक मदत मिळाल्याने निवडणूक जिंकतील, ते चुकीचे आहेत. महिला महत्त्वाच्या आहेत, परंतु त्यापलीकडे स्थलांतरित कामगार हे या निवडणुकीतील एक्स फॅक्टर आहेत.”
किशोर यांनी अधोरेखित केले की कोणत्याही राजकीय तज्ञ, पक्ष किंवा नेत्याने मतदारांच्या मतदानात इतकी वाढ होईल असे भाकीत केले नव्हते. “कोणीही म्हटले नव्हते की बिहारमध्ये इतके अनपेक्षित मतदान होईल. पहिल्यांदाच, तरुणांनी सर्वाधिक संख्येने मतदान केले आहे. त्यांनी सर्वात आक्रमकपणे मतदान केले आहे आणि ते त्यांच्या भविष्यासाठी – बिहारमध्ये बदल आणि सुधारणा यासाठी मतदान करत आहेत,” असे ते म्हणाले.
निवडणुकीच्या ट्रेंडवरून, किशोर यांनी असा युक्तिवाद केला की इतक्या मोठ्या प्रमाणात मतदारांचा सहभाग सामान्यतः सातत्यापेक्षा राजकीय संक्रमणाची इच्छा दर्शवितो. “सध्याच्या स्थितीत एवढी मोठी मतदान होणे सहसा शक्य नसते,” ते म्हणाले.
“एक किंवा दोन अपवाद असू शकतात, परंतु गेल्या वीस वर्षांत जिथे जिथे मतदान इतके वाढले आहे, तिथे विद्यमान पक्ष किंवा सरकारने त्याची किंमत मोजली आहे,” असे ते म्हणाले. किशोर यांचे विश्लेषण अशा वेळी आले आहे जेव्हा राजकीय पक्ष तरुणांमध्ये – विशेषतः १८ ते २९ वयोगटातील – नोकऱ्या, रोजगार आणि स्थलांतराच्या मुद्द्यांवरून वाढत असलेल्या असंतोषाचा फायदा घेण्याचा प्रयत्न करत आहेत. त्यामुळे तरुणांमध्ये आणि स्थलांतरितांमध्ये वाढलेला उत्साह निवडणुकीच्या परिवर्तनात रूपांतरित होतो का हे १४ नोव्हेंबर रोजी मतमोजणी झाल्यानंतर स्पष्ट होईल.
हे देखील वाचा –
150 Years of Vande Mataram : वंदे मातरमला १५० वर्ष पूर्ण! मोदींनी गायला वगळलेला भाग
