India US Trade : भारत आणि अमेरिका यांच्यातील द्विपक्षीय व्यापार आणि धोरणात्मक भागीदारीलागती देण्यासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यात दूरध्वनीवरून सविस्तर चर्चा झाली. दोन्ही नेत्यांनी त्यांच्या ‘सर्वसमावेशक जागतिक धोरणात्मक भागीदारी’ या विषयावर प्रगतीचा आढावा घेतला आणि सध्या सुरू असलेल्या प्रयत्नांमध्ये सातत्य राखण्यावर भर दिला. या संवादात, दोन्ही देशांमध्ये सर्व क्षेत्रांमध्ये सहकार्य वाढत असल्याबद्दल त्यांनी समाधान व्यक्त केले.
ही चर्चा त्याच दिवशी झाली, ज्या दिवशी अमेरिकेचे प्रतिनिधीमंडळ नवी दिल्लीत भारतीय अधिकाऱ्यांसोबत 2 दिवसीय व्यापारी वाटाघाटीसाठी दाखल झाले होते.
भारताचा सर्वोत्तम प्रस्ताव, पण वादग्रस्त मुद्दे कायम
वॉशिंग्टनमध्ये अमेरिकेच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सिनेटला माहिती दिली की, प्रलंबित असलेल्या द्विपक्षीय करारासाठी भारताने आतापर्यंतचा सर्वात उत्कृष्ट आर्थिक प्रस्ताव सादर केला आहे. मात्र, अमेरिकेच्या मांस आणि दुग्धजन्य उत्पादनांना भारतीय बाजारपेठेत प्रवेश देण्याच्या मुद्द्यावर नवी दिल्लीचा आक्षेप कायम आहे आणि हाच मुख्य अडथळा बनलेला आहे.
पंतप्रधान मोदी यांनी या संभाषणाविषयी माहिती देताना एक्स (X) वर लिहिले की, ट्रम्प यांच्यासोबतचा संवाद ‘अतिशय सौहार्दपूर्ण’ होता. त्यांनी द्विपक्षीय संबंध आणि प्रादेशिक तसेच जागतिक घडामोडींवर चर्चा केली. दोन्ही देश ‘जागतिक शांतता, स्थिरता आणि समृद्धीसाठी एकत्र काम करत राहतील’ असेही त्यांनी स्पष्ट केले.
शुल्क आणि कराराच्या वाटाघाटी
अमेरिकेचे व्यापार प्रतिनिधी (US Trade Representative) जॅमिसन ग्रीर यांनी सिनेटसमोर साक्ष दिली की, भारताने दिलेले प्रस्ताव आजवर मिळालेल्या ऑफरमध्ये सर्वोत्तम आहेत, पण भारत अजूनही ‘कठीण आव्हान’ आहे. ते म्हणाले की, “भारतात काही विशिष्ट पिके, मांस आणि उत्पादनांना विरोध आहे.”
अमेरिकेचा भारताला व्यवहार्य पर्याय:
ग्रीर यांनी हेही स्पष्ट केले की, वाढत्या जागतिक व्यापार बदलांमध्ये अमेरिका आपल्या व्यापारी वाहिनीचे विविधीकरण (Trade Diversification) करू इच्छित आहे, त्यामुळे ते आता भारताला एक ‘व्यवहार्य पर्यायी बाजारपेठ’ म्हणून पाहत आहेत.
भारताच्या प्रस्तावावर अमेरिकेने सकारात्मकता दर्शवल्यानंतर, वाणिज्य आणि उद्योग मंत्री पीयूष गोयल यांनी प्रतिक्रिया दिली की, जर वॉशिंग्टन भारताच्या ऑफरवर समाधानी असेल, तर त्यांनी त्वरित मुक्त व्यापार करारावर स्वाक्षरी करावी.
वाढलेला तणाव आणि नवीन शुल्क
दोन्ही देश या वर्षात व्यापारी कराराच्या फ्रेमवर्कचा पहिला टप्पा अंतिम करण्यासाठी प्रयत्नशील असताना, व्यापारी तणावात झालेली तीव्र वाढ चिंता वाढवणारी आहे.
रशियन तेल खरेदी: रशियन तेल खरेदीशी जोडलेल्या भारतीय वस्तूंवर अमेरिकेने 25 टक्के शुल्क आणि अतिरिक्त 25 टक्के दंड लावला आहे, ज्यामुळे एकूण करभार 50 टक्क्यांपर्यंत पोहोचला आहे. हा दंड अमेरिकेच्या कोणत्याही भागीदारावर लादलेल्या सर्वात मोठ्या करांपैकी एक आहे.
तांदळावरील धमकी: या आठवड्याच्या सुरुवातीलाच, व्हाईट हाऊसमध्ये एका शेतकरी प्रतिनिधीने तांदळाच्या डंपिंगची तक्रार केल्यानंतर अध्यक्ष ट्रम्प यांनी भारतीय तांदळावर पुन्हा शुल्क लावण्याची थेट धमकी दिली होती. “भारताला हे करण्याची परवानगी का आहे? त्यांनी शुल्क भरले पाहिजे,” असा सवाल ट्रम्प यांनी ट्रेझरी सचिवांना विचारला होता.
