Nepal Indian Currency : नेपाळ 10 वर्षांपूर्वी मोठ्या मूल्याच्या भारतीय नोटांवर बंदी घातल्यानंतर, आता ₹100 पेक्षा मोठ्या भारतीय चलनी नोटांना चलनात आणण्याचा विचार करत आहे.
नेपाळी अधिकाऱ्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, या निर्णयामुळे भारतात प्रवास करणाऱ्या नेपाळी स्थलांतरित कामगार, तसेच विद्यार्थी, तीर्थयात्री, वैद्यकीय कारणांसाठी भेट देणारे लोक आणि दोन्ही देशांमधील पर्यटकांच्या चलनाच्या समस्या लक्षणीयरीत्या कमी होतील.
रिपोर्टनुसार, नेपाळ राष्ट्र बँकचे प्रवक्ते गुरु प्रसाद पौडेल यांनी माहिती दिली आहे की, “या निर्णयाबाबत आम्ही अंतिम टप्प्यात आहोत.” ते म्हणाले, “आम्ही नेपाळच्या राजपत्रामध्ये सूचना प्रकाशित करण्याची तयारी करत आहोत आणि त्यानंतर नवीन नियमाबद्दल बँका आणि वित्तीय संस्थांना परिपत्रक जारी करू.” त्यांनी सांगितले की, अधिकृत तारीख अद्याप निश्चित झालेली नाही पण प्रक्रिया ‘अंतिम टप्प्यात’ आहे.
RBI नेही नियम बदलले
भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) 28 नोव्हेंबर रोजी परकीय चलन व्यवस्थापन नियमांमध्ये (चलन निर्यात आणि आयात) सुधारणा केली. 2 डिसेंबर रोजी भारताच्या अधिकृत राजपत्रात प्रकाशित झालेल्या या सुधारणेमुळे, व्यक्तींना ₹100 पर्यंतच्या मूल्याच्या भारतीय चलनी नोटा कोणत्याही रकमेत नेपाळला घेऊन जाण्याची आणि परत आणण्याची परवानगी मिळाली. याव्यतिरिक्त, ते ₹100 पेक्षा मोठ्या मूल्याच्या नोटा एकूण ₹25,000 पर्यंत दोन्ही बाजूंनी घेऊन जाऊ शकतात.
नेपाळची ही मागणी बऱ्याच काळापासून प्रलंबित होती. या निर्बंधांमुळे नेपाळच्या पर्यटन क्षेत्राला, विशेषत: भारतीय पर्यटकांना सेवा देणाऱ्या कॅसिनो आणि आदरातिथ्य व्यवसायांना मोठा फटका बसला आहे. अनेक भारतीयांना चलनाच्या नियमांविषयी माहिती नसते, ज्यामुळे त्यांना वारंवार अटक आणि दंड भरावा लागतो, असे काठमांडूस्थित लोकांशी संबंधित सूत्रांनी सांगितले.
पर्यटकांना सवलत: नेपाळ भारतीय पर्यटकांसह इतर देशांतील पर्यटकांना $5,000 (डॉलर) किंवा इतर परिवर्तनीय चलनाच्या समतुल्य रक्कम कोणत्याही घोषणेशिवाय आणण्याची परवानगी देतो. मोठ्या रकमेची सीमाशुल्क येथे घोषणा करणे आवश्यक आहे, आणि पर्यटक नेपाळमधून $5,000 पेक्षा जास्त रक्कम घेऊन जाऊ शकत नाहीत. भारत हा नेपाळसाठी पर्यटकांचा सर्वात मोठा स्रोत आहे.
अगोदरचे नियम आणि पुढील बदल
2015 मधील सवलत: फेब्रुवारी 2015 मध्ये, आरबीआयने (RBI) नेपाळींना ₹500 आणि ₹1,000 च्या नोटा ₹25,000 पर्यंत घेऊन जाण्याची परवानगी दिली होती. त्यापूर्वी, सुरक्षेच्या कारणांमुळे या मूल्याच्या नोटांवर नेपाळमध्ये बंदी होती आणि प्रवासी फक्त ₹100 पर्यंतच्या नोटा घेऊन जाऊ शकत होते. मात्र, नोव्हेंबर 2016 मधील भारताच्या नोटाबंदीने पुढील निर्बंध आणले.
QR कोडची सुविधा: गेल्या वर्षी 1 मार्चपासून, भारतीय पर्यटकांना मोबाईल ॲप्सचा वापर करून QR कोडद्वारे नेपाळमध्ये पेमेंट करण्याची सुविधा मिळाली आहे. पर्यटन क्षेत्रातील अधिकाऱ्यांच्या मते, यामुळे शहरी भागांमध्ये मदत झाली आहे, परंतु दूरच्या भागांमध्ये ही प्रणाली अजूनही अविश्वसनीय आहे.
