Railway Tatkal Ticket Booking | भारतीय रेल्वेने तत्काळ तिकीट बुकिंग (Tatkal Ticket Booking) प्रणालीत मोठे बदल जाहीर केले आहेत, ज्यामुळे प्रवाशांना अधिक पारदर्शक आणि सुरक्षित सेवा मिळण्याची अपेक्षा आहे. 1 जुलै 2025 पासून लागू होणाऱ्या या नव्या नियमांचा उद्देश तिकीट बुकिंग प्रक्रियेत गैरवापर रोखणे, पारदर्शकता वाढवणे आणि खऱ्या प्रवाशांना योग्य वेळी तिकिटे मिळवून देणे हा आहे. रेल्वे मंत्रालयाने सर्व प्रवाशांना त्यांचे IRCTC प्रोफाइल आधार क्रमांकाशी जोडण्याचे आवाहन केले आहे, जेणेकरून कोणतीही अडचण येणार नाही.
ऑनलाइन तत्काळ बुकिंगसाठी आधार पडताळणी अनिवार्य
1 जुलै 2025 पासून, IRCTC च्या अधिकृत वेबसाइट आणि मोबाइल ॲपद्वारे तत्काळ तिकिटे बुक (Railway Tatkal Ticket Booking) करणाऱ्या प्रवाशांना आधार पडताळणी करणे बंधनकारक असेल. यासाठी प्रवाशांना त्यांचा 12 अंकी आधार क्रमांक त्यांच्या IRCTC प्रोफाइलशी जोडावा लागेल आणि त्याची पडताळणी पूर्ण करावी लागेल. 15 जुलै 2025 पासून ऑनलाइन तत्काळ बुकिंगसाठी आधार-आधारित ओटीपी पडताळणी देखील अनिवार्य होईल. या उपाययोजनांमुळे काळाबाजार आणि बनावट तिकीट बुकिंगला आळा बसेल, अशी रेल्वेची अपेक्षा आहे.
रेल्वे काउंटरवर ओटीपी पडताळणी लागू
15 जुलै 2025 पासून, संगणकीकृत प्रवासी आरक्षण प्रणाली (PRS) काउंटरवर आणि अधिकृत तिकीट एजंट्सद्वारे बुकिंग करणाऱ्या प्रवाशांना ओटीपी पडताळणी करावी लागेल. प्रवाशांना त्यांच्या नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांकावर पाठवलेला ओटीपी टाकावा लागेल. यामुळे तिकीट बुकिंग प्रक्रिया अधिक सुरक्षित होईल आणि चुकीच्या पद्धतीने तिकिटे बुक होण्याचे प्रमाण कमी होईल.
अधिकृत एजंट्सवर बुकिंग वेळेचे निर्बंध
सामान्य प्रवाशांना तत्काळ तिकिटे सहज मिळावीत, यासाठी भारतीय रेल्वेने अधिकृत एजंट्सवर कठोर बुकिंग निर्बंध लादले आहेत. तत्काळ बुकिंग सुरू झाल्याच्या पहिल्या 30 मिनिटांत एजंट्सना तिकिटे बुक करण्यास पूर्णपणे मनाई असेल. एसी श्रेणींसाठी सकाळी 10:00 ते 10:30 आणि नॉन-एसी श्रेणींसाठी सकाळी 11:00 ते 11:30 या वेळेत एजंट्स बुकिंग करू शकणार नाहीत. यामुळे सामान्य प्रवाशांना तिकिटे मिळण्याची संधी वाढेल आणि एजंट्सद्वारे होणारी गर्दी कमी होईल.
तत्काळ तिकिटांच्या रद्द करण्याचे नवे नियम
तत्काळ तिकिटांच्या रद्दीकरण धोरणातही बदल करण्यात आले आहेत. जर पुष्टी झालेले तिकीट प्रवासाच्या 48 ते 12 तास आधी रद्द केले, तर प्रवाशांना तिकीट रकमेच्या केवळ 25% परत मिळतील. 12 ते 4 तास आधी रद्द केल्यास 50% रक्कम परत मिळेल. यामुळे प्रवाशांनी तिकीट बुकिंग करताना अधिक काळजी घ्यावी आणि अनावश्यक रद्द करणे टाळावे, अशी रेल्वेची अपेक्षा आहे.
IRCTC वर तत्काळ तिकीट बुकिंग कसे कराल?
- IRCTC वेबसाइट किंवा ॲपवर तत्काळ तिकीट बुक करणे आता अधिक सुलभ आणि सुरक्षित झाले आहे.
- प्रवाशांनी प्रथम IRCTC वेबसाइटवर लॉग इन करून ‘कुठून-कुठे’ स्टेशन, प्रवासाची तारीख आणि श्रेणी निवडावी लागेल.
- त्यानंतर ‘तत्काळ’ कोटा निवडून उपलब्ध ट्रेनमधील श्रेणी आणि बर्थ निवडता येतील.
- प्रवाशांचे तपशील, जसे की नाव, वय, लिंग, बर्थ प्राधान्य आणि जेवणाची निवड भरल्यानंतर, पडताळणी कोड आणि नोंदणीकृत मोबाइल नंबर टाकावा लागेल.
- पेमेंट प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर तिकीट कन्फर्म झाल्याचे दिसेल आणि व्हर्च्युअल आरक्षण संदेश (VRM) प्रवाशाच्या मोबाइल नंबरवर एसएमएसद्वारे पाठवला जाईल.
- पेमेंटसाठी डेबिट/क्रेडिट कार्ड, UPI आणि नेट बँकिंग यांसारखे पर्याय उपलब्ध आहेत.
प्रवाशांसाठी रेल्वेचे आवाहन
रेल्वे मंत्रालयाने या बदलांमुळे प्रवाशांना अधिक चांगली सेवा मिळेल आणि तिकीट बुकिंग प्रक्रिया अधिक पारदर्शक आणि सुरक्षित होईल, असा विश्वास व्यक्त केला आहे. प्रवाशांनी नव्या नियमांची नोंद घेऊन आपले IRCTC प्रोफाइल आधार क्रमांकाशी लवकरात लवकर जोडावे, असे आवाहन रेल्वेने केले आहे. या नव्या नियमांमुळे तत्काळ तिकीट बुकिंग प्रक्रिया अधिक कार्यक्षम होईल आणि प्रवाशांचा विश्वास वाढेल, अशी अपेक्षा आहे.
