Diwali 2025 Green Firecrackers: देशातील अनेक शहरांमध्ये वाढत्या प्रदूषणामुळे दिवाळीत फटाके वाजवण्यावर निर्बंध (Restrictions) घालण्यात आले आहेत. मात्र, काही ठिकाणी ‘ग्रीन फटाके’ (Green Firecrackers) वापरण्यास परवानगी दिली जात आहे.
त्यामुळे ग्रीन फटाक्यांचा वापर आणि मागणी वाढताना दिसत आहे. या पार्श्वभूमीवर, ग्रीन फटाक्यांमुळे खरोखरच प्रदूषण कमी होते का आणि ते पारंपरिक फटाक्यांपेक्षा किती वेगळे आहेत, याबद्दल माहिती घेणे महत्त्वाचे आहे.
Green Firecrackers: ग्रीन फटाके म्हणजे काय?
CSIR-NEERI या संस्थेने विकसित केलेले ग्रीन फटाके पारंपरिक फटाक्यांपेक्षा कमी हानिकारक आहेत. ते कमी प्रमाणात कच्चा माल वापरतात, त्यांची शेल साइज लहान असते आणि ते राख (Ash) विरहित असतात.
प्रदूषण कमी होते का?
- 30 टक्के कमी प्रदूषण: CSIR-NEERI च्या अहवालानुसार, ग्रीन फटाके पारंपरिक फटाक्यांच्या तुलनेत 30 टक्क्यांपर्यंत कमी हवा प्रदूषण (Air Pollution) किंवा पार्टिक्युलेट मॅटर उत्सर्जित करतात.
- सुरक्षित घटक: ग्रीन फटाक्यांमध्ये सल्फर डायऑक्साइड (Sulphur Dioxide) आणि नायट्रोजन डायऑक्साइडचेउत्सर्जन कमी करण्यासाठी विशेष ॲडिटीव्ह वापरले जातात. तसेच, पारंपरिक फटाक्यांमधील विषारी धातू कमी धोकादायक संयुगे वापरून बदलले जातात.
पारंपरिक फटाक्यांपेक्षा वेगळेपण:
- पारंपरिक फटाक्यांमध्ये जड धातू आधारित संयुगे जास्त प्रमाणात वापरली जातात, जे प्रदूषण वाढवतात.
- ग्रीन फटाक्यांमध्ये प्रदूषण नियंत्रणासाठी जिओलाइट आणि आयर्न ऑक्साईड सारख्या मल्टीफंक्शनल ॲडिटीव्हचा वापर होतो, ज्यामुळे रासायनिक घटकांचा वापर कमी होतो.
ग्रीन फटाक्यांचे प्रकार:
- SWAS (Safe Water and Air Releaser): हे पाण्याचे बारीक थेंब सोडतात, जे हवेतील धूळ शोषून घेतात.
- SAFAL (Safe Minimal Aluminium): यात ॲल्युमिनियमचे प्रमाण सुरक्षित आणि नियंत्रित असते, ज्यामुळे आवाजही कमी होतो.
- STAR (Safe Thermite Cracker): या प्रकारात पोटॅशियम नायट्रेट (Potassium Nitrate) किंवा सल्फरचा वापर होत नाही, ज्यामुळे धूर (Smoke) खूप कमी होतो.
अनेक ठिकाणी पूर्णपणे बंदी घालण्याऐवजी, ग्रीन फटाक्यांच्या वापराला परवानगी देण्यावर भर दिला जात आहे. त्यामुळे, पर्यावरणाची काळजी घेणारे नागरिक या पर्यायाचा स्वीकार करत आहेत.
हे देखील वाचा – देशातील सर्वाधिक विकल्या जाणाऱ्या बाईकवर खास ऑफर; दिवाळीला खूपच स्वस्तात खरेदीची संधी
