न्यूयॉर्क शहराच्या राजकारणात एका नव्या पर्वाचा आरंभ झाला आहे. Zohran Mamdani New York Mayor पदाच्या निवडणुकीत ३४ वर्षीय डेमोक्रॅटिक-सोशलिस्ट उमेदवार जोहरान ममदानी यांनी ऐतिहासिक विजय मिळवला आहे. या विजयामुळे ते भारतीय वंशाचे आणि मुस्लिम धर्मीय पहिले न्यूयॉर्क महापौर बनले आहेत. आंद्र्यू कुओमो यांच्यासारख्या मातब्बर नेत्यावर आणि रिपब्लिकन प्रतिस्पर्धी कर्टिस स्लिव्हावर मात करून मिळवलेल्या या विजयाने स्थानिक तसेच जागतिक स्तरावर लक्ष वेधले आहे. आर्थिक न्याय आणि शहर परवडण्याजोगे करण्याच्या आश्वासनांवर आधारित मोहिमेमुळे Indian American Muslim mayor (भारतीय-अमेरिकी मुस्लिम महापौर) म्हणून ममदानी यांनी एका नव्या युगाची मुहूर्तमेढ रोवली आहे.
जोहरान ममदानी यांच्या यशस्वी मोहिमेची खासियत म्हणजे काटेकोर आखणी आणि सर्वसामान्यांना जोडणारी कथा. डिजिटल युगातील नवमतवादी प्रचारामुळे Zohran Mamdani New York Mayor पदाच्या शर्यतीत ते अल्पावधीत आघाडीवर आले. त्यांची मोहिम ही केवळ आकडेमोड किंवा जाहीरनाम्यापुरती मर्यादित नव्हती, तर सोशल मीडिया व्हिडिओ, युवा वर्गातील उत्साह आणि स्वयंसेवकांनी चालवलेला चळवळ यांद्वारे लोकांशी थेट नातं जोडणारी होती. या grassroots digital campaign त्यांनी हजारो प्रथमच मत देणाऱ्या युवकांना आणि विविध पार्श्वभूमीच्या सामान्य नागरिकांना आपलेसे केले. परिणामतः या ऐतिहासिक विजयानंतर न्यूयॉर्कसह संपूर्ण अमेरिका भरभरून चर्चा करत आहे की हा विजय प्रगतिशील चळवळीचे भवितव्य बदलणारा ठरेल का?
जीवनपरिचय आणि प्रारंभिक कारकीर्द (Zohran Mamdani biography)
जोहरान ममदानी यांचा जन्म आफ्रिकेतील युगांडामधील कंपाला येथे एका भारतीय वंशाच्या कुटुंबात झाला. ते प्रसिद्ध चित्रपट दिग्दर्शिका मीरा नायर यांचे पुत्र (Mira Nair son) आणि प्रख्यात समाजशास्त्रज्ञ महमूद ममदानी यांचे मुलगे (Mahmood Mamdani son) आहेत. वयाच्या सातव्या वर्षी ते कुटुंबासह न्यूयॉर्कला आले आणि ब्रॉन्क्समधील Bronx Science शाळेत शिकताना शालेय क्रिकेट संघ स्थापन करून नेतृत्वगुण दाखवले. २०१४ साली बोडॉइन कॉलेजमधून आफ्रिकन अभ्यास विषयात पदवी मिळवली आणि २०१८ मध्ये अमेरिकेचे नागरिकत्व प्राप्त केले. त्यानंतर ते क्विन्समध्ये गृहकर्ज-जप्ती प्रतिबंधक सल्लागार आणि समुदाय संघटक म्हणून कार्यरत राहिले. नोव्हेंबर २०२० मध्ये Queens Assembly member (क्वीन्स विधानसभा सदस्य) म्हणून निवडून येत ते न्यूयॉर्क विधानसभेतील पहिले दक्षिण आशियाई आणि पहिले युगांडात जन्मलेले सदस्य ठरले, ज्यामुळे त्यांची ओळख एक तरुण Democratic Socialist politician (लोकशाही समाजवादी नेता) म्हणून निर्माण झाली.
वैयक्तिक आयुष्यात ते एक हौशी हिप-हॉप कलाकार होते आणि Mr. Cardamom या नावाने रॅप सादर करत. त्यांच्या या सर्जनशील बाजूने तरुणांशी जोडलेपण वाढवले. २०२१ साली त्यांनी सीरियन-अमेरिकन कलाकार रमादुवाजी यांच्याशी विवाह केला. भारतीय संस्कृतीचा वारसा, मुस्लिम ओळख आणि विविध संस्कृतींचा अनुभव यांनी त्यांच्या विचारसरणीला आकार दिला. या पार्श्वभूमीवर त्यांनी Progressive politics in New York (न्यूयॉर्कमधील प्रगतिशील राजकारण) च्या माध्यमातून समाजातील सर्व घटकांना समान संधी देणारे शहर निर्माण करण्याचे ध्येय बाळगले.
जोहरान ममदानी यांचा प्रवास: एक झलक
| वर्ष/कालखंड | घटना आणि कामगिरी |
| १९९१ अंदाजे | कंपाला, युगांडा येथे भारतीय वंशाच्या कुटुंबात जन्म. |
| १९९८ | बालपणी कुटुंबासह न्यूयॉर्क शहरात स्थलांतर; ब्रॉन्क्स भागात शिक्षणास सुरुवात. |
| २०१४ | बोडॉइन कॉलेजमधून अफ्रिकाना अभ्यास विषयात पदवी प्राप्त; विद्यार्थीदशेत सामाजिक न्याय विषयक संघटनांशी संलग्न. |
| २०१८ | अमेरिकेचे नागरिकत्व प्राप्त; स्थानिक समुदाय संघटन व गृहकर्ज-जप्ती प्रतिबंधक सल्लागार म्हणून कार्यरत. |
| नोव्हेंबर २०२० | न्यूयॉर्क राज्य विधानसभेवर (क्वीन्स जिल्हा-36) निवड; विधानसभा सदस्य म्हणून सेवेस सुरूवात. |
| ऑक्टोबर २०२४ | न्यूयॉर्क महापौरपदाची निवडणूक लढवण्याची घोषणा; प्रारंभी फारशी प्रसिद्धी नसतानाही मोहिमेस सुरूवात. |
| जून २०२५ | डेमोक्रॅटिक पक्षाच्या महापौरपद प्राथमिक निवडणुकीत आंद्र्यू कुओमो यांचा पराभव (१३ टक्के मतांनी आघाडी); प्रचंड उलथापालथ करून पक्षाचे उमेदवार बनले. |
| नोव्हेंबर २०२५ | महासाथी निवडणुकीत विजय; न्यूयॉर्क शहराचे पहिले मुस्लिम, पहिले दक्षिण आशियाई व आफ्रिका-जन्म महापौर म्हणून इतिहास रचला. |
२०२५ न्यूयॉर्क महापौर निवडणूक आणि निकाल (New York Mayor election 2025)
२०२५ न्यूयॉर्क महापौर निवडणूक ही पूर्णपणे वेगळी आणि ऐतिहासिक झाली. विद्यमान महापौर एरिक अॅडम्स माघार घेतल्यावर मुकाबला मुख्य तीन जणांत रंगला – डेमोक्रॅटिक उमेदवार म्हणून जोहरान ममदानी, स्वतंत्र उमेदवार म्हणून माजी गव्हर्नर आंद्र्यू कुओमो आणि रिपब्लिकन कर्टिस स्लिव्हा. आंद्र्यू कुओमो यांच्याकडे मोठा निधी, जुने नेटवर्क आणि अनुभव होता, तर ममदानी तुलनेने नवीन चेहरा; पण डेमोक्रॅटिक प्राथमिक फेरीतच ममदानी यांनी सुमारे १३ टक्क्यांनी कुओमो यांचा पराभव करून समीक्षकांना धक्का दिला. संपूर्ण प्रचारकाळात एका बाजूला दशकानुदशके सत्तेत असलेल्या घराण्याचे प्रतिनिधी कुओमो आणि “कायदा-सुव्यवस्था” हाच अजेंडा घेऊन आलेले स्लिव्हा, तर दुसऱ्या बाजूला डाव्या विचारसरणीचे, सामान्य कार्यकर्त्यांतून वर आलेले ममदानी दिसत होते.
मुख्य मतदान ४ नोव्हेंबर २०२५ रोजी झाले आणि मोठ्या मतदानानंतर निकालांनी बदलाच्या बाजूने स्पष्ट कौल दिला. Zohran Mamdani New York Mayor निवडणूक त्यांनी जवळपास ९ टक्क्यांच्या आघाडीसह जिंकली; अंदाजे १०.३३ लाख मते ममदानी यांच्या बाजूने, तर सुमारे ८.५२ लाख मते कुओमो यांच्या खात्यात, आणि रिपब्लिकन कर्टिस स्लिव्हा सुमारे ७ टक्क्यांवर थांबले. टक्केवारीत ममदानी साधारण ५३%, कुओमो ४४% अशा फरकाने मागे पडले. आठपेक्षा जास्त लाख लोकसंख्या असलेल्या या महानगरात हा लोकशाहीचा मोठा जल्लोष ठरला. विजय भाषणात ममदानी यांनी न्यूयॉर्कला सर्वसामान्यांसाठी परवडणारे शहर बनवण्याचा पुन्हा उच्चार केला, ज्यात स्थलांतरित समुदायांचा पाठिंबा आणि कामगार वर्गाच्या आशा दोन्ही दिसल्या. हा विजय केवळ ओळखीचा नव्हे, तर “affordability” आणि दैनंदिन जगण्याच्या खर्चावर केंद्रित अजेंड्याचा परिणाम म्हणून मांडला गेला; त्याचबरोबर भारतीय वंशाचे, आफ्रिकेत जन्मलेले आणि मुस्लिम धर्मीय पहिले न्यूयॉर्क महापौर म्हणून त्यांनी नवा इतिहासही रचला.
निवडणुकीचे अंतिम निकाल (निकाल तक्त्यासहित)
| उमेदवार | पक्ष / भूमिका | मिळालेले मते | मतदान टक्के (अंदाजे) |
| जोहरान ममदानी | डेमोक्रॅटिक (लोकशाही समाजवादी) | 10,33,000+ | ~52% |
| आंद्र्यू कुओमो | स्वतंत्र (माजी डेमो. गव्हर्नर) | 8,52,000+ | ~43% |
| कर्टिस स्लिव्हा | रिपब्लिकन | 1,40,000+ (सु.) | ~7% |
(टीप: वरील आकडेवारी अंदाजे असून अंतिम अधिकृत निकाल थोड्याफार फरकाने असू शकतात. ममदानी यांनी जवळपास ९% मतांच्या फरकाने विजय मिळवला हे स्पष्ट झाले आहे)Top of Form
मोहिमेची रणनीती आणि डिजिटल प्रचार (Zohran Mamdani campaign strategy)
जोहरान ममदानी यांच्या प्रचार मोहिमेने पारंपरिक राजकारणाची सगळी चौकटच बदलून टाकली अशीच भावना न्यूयॉर्कमध्ये दिसली. Social media election campaign (सोशल मीडिया केंद्रित निवडणूक मोहीम) कशी चालवायची याचा प्रॅक्टिकल सिलेबसच त्यांनी लिहून दिला. मोठ्या कॉर्पोरेट आणि अब्जाधीश दात्यांवर अवलंबून राहण्याऐवजी small donor fundraising (लहान देणगीदारांचे निधी संकलन) या मॉडेलवर संपूर्ण मोहीम उभी राहिली; $२०–$१०० अशा छोट्या रकमेतील देणग्यांमधून आणि public matching funds मधून मोठा निधी उभा झाला, हे theguardian.com मधील डेटामध्येही दिसतं. याच वेळी आंद्र्यू कुओमो अब्जाधीश आणि कॉर्पोरेट वर्गाकडून मोठ्या देणग्या घेत होते, त्यामुळे एका बाजूला स्थापना-वादी, धनशक्तीवर चालणारी मोहीम आणि दुसऱ्या बाजूला सामान्य लोकांच्या खिशातून चाललेली लोकशाही मोहीम असा स्पष्ट फरक तयार झाला. इंस्टाग्राम, TikTok, X यांसारख्या प्लॅटफॉर्मना ममदानी यांनी फक्त जाहिरातीचं माध्यम न मानता संवादाचं व्यासपीठ बनवलं; TikTok and Instagram politics (TikTok आणि Instagram वरील राजकारण) वापरत “हलालफ्लेशन” सारखे मीम्स, rent freeze policy New York (न्यूयॉर्कमधील भाडेगोठवणी धोरण) सांगणारे व्हिडिओ, कोंनी आयलंडमध्ये थंड पाण्यात उडी मारण्याचे क्लिप्स, मॅरेथॉन धावताना भाडेवाढीवर बोलणारे रील्स अशी कंटेंट लाईन अप त्यांनी तयार केली, ज्याचा परिणाम थेट वायरलिटी आणि चर्चेत दिसून आला.
या पूर्ण मोहिमेत Grassroots digital campaign चा सगळा चार्म दिसून आला. समर्थक स्वतःहून कंटेंट बनवत होते, मीम्स फिरत होते, आणि इंग्रजीबरोबरच हिंदी, उर्दू, स्पॅनिश, बांग्ला या भाषांमध्ये पोस्ट्स जाऊ लागल्या, हेही theguardian.com वर दाखवले आहे; त्यामुळे विविध भाषिक समुदायांपर्यंत संदेश पोहोचला आणि ऑनलाइन जगात ममदानी हे नाव वेगळ्याच लेव्हलवर पोहोचलं. प्रचारकाळात ते प्रत्यक्ष गल्लीबोळात, रस्त्यांवर, मीटिंगमध्ये लोकांना आणि टीकाकारांनाही भेटत होते, तर कुओमो टीव्ही जाहिराती, वृत्तपत्र, मोठ्या सभा अशा पारंपरिक पद्धतीवर राहिले आणि स्लिव्हा रेडिओ शो आणि गुन्हेगारीविरोधी भाषणांवर; Comparison with Andrew Cuomo केल्यावर campaign strategy स्पष्टपणे ममदानींच्या बाजूने आधुनिक आणि तरुणधार्जिणी दिसते. डेमोक्रॅटिक सोशलिस्ट्स ऑफ अमेरिका (DSA) ने सुमारे १ लाख स्वयंसेवक उभे केले, दारं ठोठावणं, मोहल्ला बैठक, फोन कॉल करत “जीवन असं अवघड असण्याची गरज नाही, बदल शक्य आहे” असा मेसेज लोकांपर्यंत पोहोचवला; त्यांच्या विनम्र, जमिनीवरच्या इमेजमुळे स्वतःला “underdog turned main character” म्हणून त्यांनी मांडलं आणि यामुळे पहिल्यांदाच मतदान करणारे अनेक तरुण सरळ बूथपर्यंत गेले. Youth voter turnout New York (न्यूयॉर्कमधील युवा मतदारांचा प्रतिसाद) १८–३५ वयोगटात खास वाढलेला दिसला, आणि या तरुण लाटेत इंस्टाग्राम स्टोरीजपासून TikTok रील्सपर्यंत प्रत्येक डिजिटल टूलने काम केले.
धोरणे आणि अजेंडा: सर्वसामान्यांच्या हिताचे आश्वासन
ममदानी यांनी निवडणूक मोहिमेत affordability agenda म्हणजेच न्यूयॉर्क शहर सर्वसामान्यांना परवडणारे बनवण्यावर प्रमुख लक्ष केंद्रीत केले. महागाईने होरपळलेल्या कामगार, भाडेकरू आणि मध्यमवर्गीयांना दिलासा देणारी ठोस धोरणे त्यांनी प्रस्तावित केली. त्यांच्या Progressive politics in New York अजेंड्यात पुढील मुख्य मुद्दे होते:
- भाडेगोठवणी आणि परवडणारी घरे: शहरातील सर्व rent freeze policy New York अन्वये भाडेवाढ रोखणे हा त्यांच्या मोहिमेचा कणा होता. सुमारे १० लाख भाडे-नियंत्रित अपार्टमेंट्समधील भाडेकरूंना याचा थेट फायदा होईल असा अंदाज आहे. तसेच नवीन सार्वजनिक/महापालिका-नियंत्रित घरे बांधून Affordable housing reforms (परवडणारी गृहनिर्माण सुधारणा) करायचे आश्वासन त्यांनी दिले. खासगी जमिनदारांवर अधिक नियम लादून भाडेकरूंना सुरक्षा देणे आणि घरबांधणी नियमांत सुधारणा करून मध्यमवर्गीयांसाठी घरे परवडणारी करणे हा उद्देश आहे. “न्यूयॉर्कमध्ये कोणीही फक्त वाढत्या घरभाड्यांमुळे शहर सोडू नये,” असे त्यांचे विधान होते.
- वाहतूक सुलभ आणि मोफत बस सेवा: सार्वजनिक बससेवा विनामूल्य करणे आणि ती अधिक जलद व कार्यक्षम बनवणे हे ममदानी यांचे ध्येय आहे. Free public transport plan (विनामूल्य सार्वजनिक परिवहन योजना) अंतर्गत सर्व शहर बसमध्ये किराया रद्द करण्याची त्यांनी घोषणा केली आहे. त्यांनी शहरभर अधिक स्वतंत्र बसलेन तयार करण्याचेही वचन दिले आहे, ज्यामुळे बस प्रवासाचा वेग वाढेल आणि रहदारीतून मुक्तता होईल. “मोफत आणि जलद बस सेवा ही कामगार वर्गाची बचत आणि शहराच्या पर्यावरणासाठीही हिताची” असे म्हणत त्यांनी एका पायलट प्रकल्पाचा विस्तार संपूर्ण शहरात करण्याची योजना मांडली. अर्थात कुओमो यांनी या योजनेवर टीका करून म्हटले की “श्रीमंत लोक देखील बसने प्रवास करतात, त्यांना मोफत सेवा कशाला?” असा सवाल त्यांनी उपस्थित केला. काही टीकाकारांच्या मते मोफत सेवेमुळे शहराच्या अर्थसंकल्पावर ताण येऊ शकतो, परंतु ममदानींच्या मते ती सोयीसाठी लावलेली गुंतवणूक आहे.
- युनिव्हर्सल बालसंगोपन (बालकेंद्र योजना): महागाईचा सर्वाधिक तडाखा बसतो तो लहान मुलांच्या पालकांना. शिशु पालन आणि लहान मुलांची देखभाल यांचा प्रचंड खर्च न्यूयॉर्ककरांच्या खिशाला भार आहे. याकरिता ममदानी यांनी Universal childcare New York उपक्रम जाहीर केला आहे, ज्याअंतर्गत ६ आठवडे वयापासून ५ वर्षे वयोगटातील सर्व मुलांना विनामूल्य किंवा परवडणारी बालसंगोपन सेवा दिली जाईल. हे बिल डी ब्लॅसियो यांनी सुरू केलेल्या प्रि़-के आणि 3-K प्रोग्रामचे विस्तारित रूप असेल. कामकाजी पालकांसाठी हा मोठा दिलासा ठरेल. रिपब्लिकन उमेदवार स्लिव्हा यांनी या योजनेवर टीका करताना “शहराला इतका खर्च पेलवणार नाही” असे सांगितले होते. परंतु ममदानी समर्थकांच्या मते, ही गुंतवणूक पुढील पिढीच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी आवश्यकच आहे.
- अन्नधान्य किमती कमी करण्यासाठी शहर-चालित किराणा दुकाने: न्यूयॉर्कसारख्या महानगरात काही भागात स्वस्त आणि ताजे अन्नधान्य मिळणे कठीण आहे. ममदानी यांनी प्रत्येक बरोमध्ये (हर एक borough मध्ये) एक अशी city-owned grocery stores (शहर मालकीची किराणा दुकाने) उभारण्याचा प्रस्ताव ठेवला आहे. हे दुकाने सरकारी मदतीने चालतील, जिथे थेट होलसेल दरात अन्नधान्य उपलब्ध करून दिले जाईल. शहर सरकार यासाठी स्वतःची जमीन वापरेल आणि या दुकानदारांना मालमत्ता करातून सूट दिली जाईल. ही कल्पना काहींना सोवियत युगातील रेशन दुकानांची आठवण करून देते म्हणून टीकाही झाली. ममदानी मात्र याला “public option for produce” असे म्हणतात – म्हणजे भाजीपाला-धान्याचे सार्वजनिक पर्याय. वाढत्या महागाईपुढे हा एक तोडगा म्हणून ते पाहतात. टीकाकारांनी यावर समाजवादी शिक्का मारला तरी अनेक सामान्य कुटुंबे यामुळे दिलासा मिळेल अशी अपेक्षा आहे.
- कर प्रणालीत सुधारणा – श्रीमंतांवर अतिरिक्त कर: वरील सर्व योजना राबवण्यासाठी पैसे कुठून आणायचे हा प्रश्न रास्त आहे. ममदानी यांनी त्याचेही उत्तर त्यांच्या आर्थिक अजेंड्यात दिले आहे. त्यांच्या मते न्यूयॉर्कसारख्या शहरात अतिश्रीमंतांची कमी नाही; त्यामुळे $१० लाखांहून अधिक वार्षिक उत्पन्न असणाऱ्या धनाढ्यांवर २% अधिविभाग (surcharge) लावायचा आहे. या tax on millionaires policy (करोडपतींवर अतिरिक्त कर धोरण) द्वारे सुमारे $४ अब्ज अतिरिक्त वार्षिक उत्पन्न शहराला मिळू शकते असा अंदाज आहे. तसेच मोठ्या कॉर्पोरेशन्सवरील शहर प्राप्तिकराचा दर काही टक्क्यांनी वाढवायची त्यांनी योजना सुचवली आहे. या नव्या कर महसुलातून वरील लोककल्याण योजना वित्तपुरवठा केल्या जातील. अर्थात, हे कर वाढवणे शहराच्या महापौरांच्या अखत्यारीत पूर्णपणे येत नाही; त्यासाठी राज्य विधिमंडळ आणि राज्यपाल यांची मंजुरी घ्यावी लागेल हेही त्यांनी स्पष्ट केले आहे. त्यांच्या विरोधकांनी या आर्थिक योजनेवर जोरदार टीका केली. काही उद्योगपती व अब्जाधीशांनी “ममदानी शहराला मुंबई बनवेल” अशा शब्दात त्यांना लक्ष्य केले (उपरोधिक टीका करत न्यूयॉर्कची तुलना मुंबईशी केली गेली).
- इतर महत्त्वाकांक्षी मुद्दे: वरील व्यतिरिक्त, ममदानी यांनी $३० तासिक किमान वेतन, सार्वजनिक आरोग्य सुविधांची वाढ, पोलीस बजेटमधील काटछाट करून समाजकार्य सेवा वाढवणे अशा आणखी काही प्रगतिशील भूमिका मांडल्या आहेत. विशेषतः पोलिस दलातील सुधारणा व अल्पसंख्याकांविरुद्ध होणाऱ्या अन्यायांविरोधात ते स्पष्ट भूमिका घेतात. इस्रायल-फलस्तीन प्रश्नावरही त्यांनी ठाम मत व्यक्त करून न्यूयॉर्कच्या पारंपरिक राजकारण्यांपेक्षा वेगळी लाईन घेतली आहे. त्यांनी गाझामधील कारवाईला “विनाशकारी नरसंहार” संबोधले आणि न्याययुक्त शांती यासाठी आवाज उठवला, त्यामुळे काही वर्तुळात त्यांना वादग्रस्त म्हणण्यात आले. पण त्यांच्या या प्रामाणिक भूमिकांमुळेच मुस्लिम आणि दक्षिण आशियाई समुदायांमध्ये त्यांच्याप्रती आदर वाढला आहे.
वरील धोरणांच्या यादीवर नजर टाकता जाणवते की ममदानी यांचा भर शहरातील आर्थिक विषमता कमी करण्यावर आहे. न्यूयॉर्कसारख्या जागतिक आर्थिक केंद्रात उच्चभ्रू आणि सर्वसामान्य यांच्यातील दरी वाढत चालल्याची भावना लोकांत आहे. “शहराचे स्पिरिट हे त्याचे लोक आहेत, एलिट्स नाही” असे ममदानी यांचे म्हणणे राहिले. त्यांच्या मते जर अब्जाधीशांना काही लाख डॉलर्स जास्त कर द्यावा लागला तरी त्यांचे काही बिघडणार नाही, पण त्या पैशातून हजारो कुटुंबांना दिलासा मिळू शकतो.
त्यांच्या अजेंड्यामुळे moderate voters (मध्यममार्गी मतदार) काहीसे साशंकही होते. डेमोक्रॅटिक पक्षातील मध्यममार्गी गट आणि व्यावसायिक समुदायाने सुरुवातीला या योजना ऐकून कपाळावर आठ्या घातल्या. “शहराचा आर्थिक कणा दुर्बल होईल, उद्योगपती पळून जातील,” असे इशारे देण्यात आले. खुद्द न्यूयॉर्कची सेनेटर चक शूमर यांच्यासारख्या ज्येष्ठ डेमोक्रॅट नेत्यांनीही प्रारंभी ममदानींना पाठिंबा देण्यास टाळाटाळ केली होती. मात्र प्रचारादरम्यान सामान्य लोकांच्या उत्साहाने आणि प्रचंड मतदानाने हे स्पष्ट केले की हे मुद्दे लोकांच्या हृदयाला स्पर्श करणारे आहेत.
ममदानींचे धोरणीय अजेंडा
| धोरण/मुद्दा | ममदानी यांचा प्रस्तावित उपाय आणि योजना |
| घरभाडे नियंत्रण | सर्व भाडे-नियंत्रित घरांसाठी भाडेवाढ गोठवणे; नवीन कायमस्वरूपी स्वस्त गृहनिर्माण प्रकल्प उभारणे. |
| परवडणारी गृहनिर्माण | स्वस्त सार्वजनिक घरे बांधणी; खासगी मालकांवर अधिक नियम; भाडेकरू हक्कांची सुरक्षा. |
| वाहतूक सेवा | शहर बससेवा पूर्णपणे विनामूल्य करणे; अधिक बसलेन आणि द्रुत बस प्रकल्प राबवणे. |
| बालसंगोपन/शिक्षण | ६ आठवडे ते ५ वर्ष वयोगटातील बालकांसाठी सार्वत्रिक मोफत बालसंगोपन सेवा; पूर्व-के (Pre-K) आणि 3-K कार्यक्रमांचा विस्तार. |
| अन्नधान्य व जीवनावश्यक वस्तू | प्रत्येक बरोमध्ये सरकारी अनुदानित किराणा दुकाने उभारणे; घाऊक दरात अन्न-वस्तू विक्री, मालमत्ता कर सवलत. |
| किमान वेतन | शहराचा किमान वेतनदर प्रति तास $३० पर्यंत वाढवणे (सध्याच्या $१५-$१८ वरून टप्प्याटप्प्याने वाढ). |
| कर आणि महसूल | $1M+ वार्षिक उत्पन्न असलेल्या श्रीमंतांसाठी २% अधिभार (मिळकत कर अधिविभाग); कॉर्पोरेट करदरात वाढ; या नव्या करांतून $१० अब्ज पर्यंत उत्पन्न उभे करून वरील योजना अंमलात आणणे. |
| इतर मुद्दे | पोलिस दलातील सुधारणा, आप्रवासी अधिकारांची वकिली, पर्यावरणपूरक नागरी योजना इ. मुद्द्यांवरही लक्ष. |
(वरील तक्त्यात ममदानी यांच्या अजेंड्यातील प्रमुख बाबी संक्षेपात दिल्या आहेत. त्यांच्या मोहिमेने शहर परवडण्याजोगे आणि सर्वसमावेशक करण्यावर भर दिला.)
पुढील वाटचाल आणि व्यापक परिणाम (Future of progressive movement in America)
जोहरान ममदानी यांचा विजय हा फक्त न्यूयॉर्कपुरता सीमित नाही, तर राष्ट्रीय पातळीवरही त्याचे पडसाद जाणवण्याची शक्यता आहे. हा विजय अमेरिकेतील प्रगतिशील चळवळीच्या दृष्टीने एक टर्निंग पॉईंट मानला जात आहे. “डोनाल्ड ट्रंप यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळात सर्वांच्या नजरा न्यूयॉर्ककडे लागल्या होत्या. न्यूयॉर्कने दाखवून दिले की भेदक प्रचाराला पर्याय देत आशावादी आणि समावेशक राजकारण जिंकू शकते” असे एका विश्लेषकाने नमूद केले. Left-wing politics in USA (अमेरिकेतील डावी-प्रणीत राजकारण) अनेक दशकांनंतर अशी मुख्य प्रवाहात येताना दिसत आहे की इतक्या मोठ्या शहराच्या नेतृत्वाची धुरा एका समाजवादी विचारसरणीच्या नेत्याकडे आली आहे. हे डाव्या चळवळीचे यश आहे का, याबाबत राष्ट्रीय स्तरावर चर्चा सुरू झाली आहे.
ममदानी यांनी आपल्या विजय भाषणात थेट राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रंप यांच्यालाही संदेश दिला: “न्यूयॉर्क ही स्थलांतरितांची नगरी होती, आहे आणि राहील. आजपासून ती स्थलांतरितांच्या नेतृत्त्वाखाली सुद्धा आली आहे. त्यामुळे आमच्यापर्यंत पोहोचायचे असेल तर तुला सर्व न्यूयॉर्ककरांना सामोरे जावे लागेल”. त्यांच्या या वक्तव्याने उपस्थितांमध्ये जयघोष उसळला. ट्रंप प्रशासनाने जर न्यूयॉर्कच्या निधी कपाती किंवा राष्ट्रीय रक्षक तुकड्या पाठवण्याचा प्रयत्न केला, तर त्याला तोंड देण्यासाठी ममदानी सज्ज असल्याचा संदेश त्यांनी दिला. “जर ट्रंपने न्यूयॉर्कला त्रास देण्याचा प्रयत्न केला तर त्याला रोखण्याची शक्ती त्या शहरातच आहे ज्यातून तो निर्माण झाला” असे म्हणत त्यांनी न्यूयॉर्कलाच ट्रंपविरोधात दिशादर्शक ठरवले.
परिवर्तनाची चाहूल
जोहरान ममदानी यांचा विजय एका वर्षापूर्वी स्वप्नासारखा वाटला असता, पण आज Zohran Mamdani New York Mayor या नावाने ३४ वर्षांच्या तरुण नेत्याने शहराचं नेतृत्व घेतलं आहे. Queens Assembly member पासून सोशल मीडियावर युवकांचा आयकॉन बनलेल्या या प्रवासाने historic victory (ऐतिहासिक विजय) घडवला आहे. हा बदल शहराच्या राजकारणात नवीन ऊर्जा घेऊन आला—अल्पसंख्याक समुदायांचा अभिमान वाढवणारा आणि progressive politics in New York ला उत्साह देणारा. या क्षणी त्यांच्या कुटुंबाचा उल्लेख अपरिहार्य आहे; विजयानंतरच्या मंचावर त्यांनी Mahmood Mamdani son आणि Mira Nair son म्हणून आपल्या आई-वडिलांना जवळ घेतलं, आणि “ज्या शहराने मला स्वीकारलं, त्याचं देणं आता फेडायचं आहे” असं भावनिक विधान केलं. त्यांच्या प्रवासाने दाखवलं की सत्ता घराण्यांची नसून लोकांच्या विश्वासावर चालते, आणि Zohran Mamdani New York Mayor या रूपात त्यांचा हा उंचावलेला क्षण इतिहासात नोंदला गेला.
न्यूयॉर्कला आता आशावादी, युवा महापौर मिळालाय –“मी दर सकाळी उठून शहराचं आयुष्य कालपेक्षा जरा तरी बेहतर करीन” असं म्हणणारा नेता. कार्यभार घेताना त्यांच्यासमोर अनेक आव्हानं असतील, पण सामान्य जनतेचा विश्वास हा त्यांचा सर्वात मोठा आधार राहील. हा विजय न्यूयॉर्कच्या कामगार, प्रवासी, युवक अशा सर्वांचाच संयुक्त विजय आहे. social media election campaign आणि grassroots digital campaign च्या मदतीने धनशक्तींना पराभूत करून त्यांनी परिवर्तनाची चाहूल वास्तवात बदलली. आज Zohran Mamdani New York Mayor म्हणून शहर एका नव्या दिशेने पाऊल टाकत आहे, आणि पुढील काळात हा प्रवास अमेरिकेतील प्रगतिशील चळवळीचे भविष्य घडवेल अशी अपेक्षा व्यक्त होते.
