Thackeray Cousins Reunion: उद्धव-राज एकत्र येणार? महाराष्ट्राच्या राजकारणात नवे समीकरण, राजकीय गणित बदलण्याची शक्यता!

Thackeray Cousins Reunion: महाराष्ट्रात सध्या सगळ्यात चर्चेत असलेला विषय म्हणजे Thackeray Cousins Reunion म्हणजेच उद्धव ठाकरे (Uddhav Thackeray) आणि राज ठाकरे (Raj Thackeray) यांची राजकीय एकत्र येण्याची शक्यता. गेली दोन दशके राजकीयदृष्ट्या वेगवेगळ्या वाटांवर चाललेले हे ठाकरे बंधू पुन्हा एकत्र येतील का, या प्रश्नावर सर्वांच्या नजरा खिळल्या आहेत. दोन्ही नेत्यांनी या संभाव्य युतीबाबत उघडपणे विरोध केलेला नाही, उलट उद्धव ठाकरे (Uddhav Thackeray) म्हणतात, “जे महाराष्ट्राच्या मनात आहे, तेच होईल,” तर राज ठाकरे (Raj Thackeray) ही पूर्वीच्या छोट्या-मोठ्या मतभेदांना आता कमी महत्त्व देत असल्याचे दिसते. या दोन्ही पक्षांच्या समर्थकांमध्ये यामुळे नव्या आशा निर्माण झाल्या आहेत.

ही शक्यता खरी ठरली, तर महाराष्ट्रातील स्थानिक निवडणुकांपासून ते राज्यस्तरीय राजकीय समीकरणांमध्ये मोठा बदल घडून येईल. विशेषतः मुंबईसारख्या मोठ्या महापालिका निवडणुकीत या ठाकरे बंधूंच्या युतीमुळे मराठी मतदारांची विभागणी थांबेल आणि त्यांची ताकद एकत्र येऊन भाजप-शिंदे यांच्या महायुतीला नवे आव्हान मिळेल. गेल्या काही वर्षांत ठाकरे कुटुंबाच्या राजकीय संघर्षाने दोन्ही पक्षांचे नुकसानच झाले आहे. त्यामुळे आता हे दोन प्रमुख मराठी नेते एकत्र आल्यास महाराष्ट्राच्या राजकारणात निर्णायक बदल घडू शकतो. अर्थात, या युतीतही अनेक अडथळे आहेतच. जुन्या मतभेदांचे ओझे, नेतृत्वाची स्पर्धा, आणि स्थानिक पातळीवरील सत्तेचे गणित असे अनेक मुद्दे अजून सुटायचे आहेत. त्यामुळे ठाकरे भावंडांच्या पुनर्मीलनाची चर्चा कागदावर कितीही आकर्षक वाटली तरी त्याची अंमलबजावणी मात्र तितकीच आव्हानात्मक असणार आहे.

उद्धव-राज ठाकरे युतीची (Uddhav-Raj Thackeray Alliance) चर्चा

Thackeray Cousins Reunion: उद्धव ठाकरे (Uddhav Thackeray) आणि राज ठाकरे (Raj Thackeray) यांची MNS and Shiv Sena reunion शक्य असल्याच्या बातम्या सध्या तापल्या आहेत. दोन्ही पक्षांचे नेते माध्यमात संयमी प्रतिक्रिया देत आहेत. उद्धव ठाकरेंनी सार्वजनिकरित्या या चर्चेचा विरोध न करता, “महाराष्ट्राच्या लोकांच्या मनात जे आहे तेच होईल” असे सांगितले. यावर मनसेकडूनही उघड ना नाहीच, पण प्रत्यक्ष चर्चा झाल्याशिवाय युतीचा निर्णय होऊ शकत नाही, असे राज ठाकरेंचे पुत्र अमित ठाकरेंचे म्हणणे आहे. मनसे नेते बाळा नंदगावकर यांनीही “दोन भाऊ राजकारणासाठी पुन्हा हातमिळवणी करू शकतात का याबाबत कालपरत्वे निर्णय होईल” असे सूचक विधान केले. त्यामुळे Thackeray Cousins Reunion होण्याची शक्यता राजकीय वर्तुळात दृढावत चालली आहे.

या चर्चेच्या पार्श्वभूमीवर महाविकास आघाडीचे (MVA) घटकही सकारात्मक दिसत आहेत. राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या खासदार सुप्रिया सुळे (Supriya Sule) यांनी “ते एक कुटुंब असून बालासाहेबांच्या विरासतचे भाग आहेत. ते एकत्र आले तर आनंदाचा क्षण असेल” असे स्वागतार्ह प्रतिपादन केले. काँग्रेसचे महाराष्ट्र प्रदेशाध्यक्ष हर्षवर्धन सपकळ (Harshavardhan Sapkal) यांनीही “राज ठाकरे (Raj Thackeray) यांनी जर लोकशाही आणि संविधान रक्षणासाठी भाजपच्या विरोधात काम करण्याची भूमिका घेतली, तर आघाडीत त्यांचे स्वागत होऊ शकते”अशी टिप्पणी केली. या प्रतिक्रियांमुळे उद्धव-राज युतीला (Uddhav-Raj Alliance) महाव‍िकास आघाडी वि. महायुती (MVA vs Mahayuti) या पुढील लढाईत MVA कडून मूकसंमती असल्याचे दिसते.

२०२५ महापालिका निवडणुका आणि राजकीय समीकरणे

आगामी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या Maharashtra civic elections 2025 मध्ये हे नवे समीकरण प्रत्यक्षात येऊ शकते. विशेषतः मुंबई महानगरपालिका (BMC) निवडणुकीकडे संपूर्ण राज्याचे लक्ष आहे. सन २०१७ च्या BMC निवडणुकीत शिवसेना आणि भाजपने स्वतंत्र लढत देत अनुक्रमे ८४ आणि ८२ जागा जिंकल्या होत्या. काँग्रेस ३१ जागांवर तर शरद पवारांच्या राष्ट्रवादीला ९ जागा मिळाल्या; राज ठाकरेंच्या मनसेला केवळ ७ जागांवर समाधान मानावे लागले. त्यानंतर मनसेचे सहा नगरसेवक शिवसेनेत सामील झाल्याने मनसे जवळपास नामशेष झाली होती. आगामी निवडणुकीत शिवसेना (UBT) आणि मनसे एकत्र आल्यास मुंबई महापालिकेच्या सत्तासंघर्षात मोठी उलथापालथ होऊ शकते.

राज ठाकरे यांच्या मनसेचा मुंबईतील मराठी मतदारांमध्ये काही अंशी प्रभाव अद्याप कायम आहे. २०२४ च्या विधानसभा निवडणुकीत मनसेचा राज्यव्यापी मतवटा नगण्य (<२%) असला तरी मुंबईतील काही मतदारसंघांत पक्षाला सुमारे १४% मत मिळाले. उदाहरणार्थ, घाटकोपर पश्चिम मतदारसंघात मनसे उमेदवार गणेश चुक्कल याला २५,८६२ मते (१५.४६%) मिळाली. यामुळे शिवसेना (UBT) उमेदवाराचा मतविभाजन होऊन भाजपच्या राम कदमांचा फायदा झाला व ते १२,९७१ मतांनी विजयी झाले. दुसरीकडे अनुषक्तिनगरमध्ये मनसेच्या नावीन आचाऱ्याने २८,३६२ मते (१९.४२%) मिळवून मराठी मते विभाजित केली, ज्याचा अप्रत्यक्ष फायदा राष्ट्रवादी (शरद पवार गट) उमेदवाराला झाला.

खालील तक्त्यात काही निवडक उदाहरणे दिली आहेत:

मतदारसंघ (2024)	मनसे मत (%)	निकालावर प्रभाव
घाटकोपर पश्चिम	१५.४६%	भाजप विजय; शिवसेना (UBT) पराभूत
अनुषक्तिनगर	१९.४२%	राष्ट्रवादी विजय; मराठी मते विभाजित

या उदाहरणांवरून दिसते की मनसेचा स्वतंत्र लढत देताना काही ठिकाणी स्पॉयलरची भूमिका राहिली. मात्र मनसे-शिवसेना (UBT) एकत्र आल्यास अशा मतविभाजनाला आळा बसेल आणि मराठी मतांची एकगठ्ठा ताकद वाढेल, असे राजकीय विश्लेषकांचे मत आहे. अर्थात, युती झाल्यास जागावाटप आणि स्थानिक पातळीवरील नेतृत्वचा ताळमेळ साधणे मोठे आव्हान असेल. मुंबईत दादर, प्रभादेवी, वरळी, शिवडी, भायखळा अशा भागांत दोन्ही पक्षांची चौकट आहे. उद्धव ठाकरे गटाची दादर-वरळी पट्ट्यात मजबूत पकड असून तिकडे त्यांचा आमदार आहे; तर मनसेने शिवडी आणि महिम परिसरात आपला प्रभाव कायम राखण्याचा प्रयत्न केला आहे. त्यामुळेच जागावाटपावरून तिढा निर्माण होण्याची शक्यता आहे. सूत्रांच्या माहितीनुसार, उद्धव ठाकरे यांच्या शिवसेना (UBT) गटाची मागणी आहे की ज्या विधानसभा क्षेत्रांत त्यांची स्थिती भक्कम आहे तिथे मनसेने त्यांच्या अटी मान्य कराव्यात.

महाव‍िकास आघाडी वि. महायुती: नवा सामना

महायुतीचं विद्यमान बळ

उद्धव-राज संभाव्य युती ही Mahavikasaghadi vs Mahayuti या आगामी लढतीत एक निर्णायक चाल ठरू शकते. महायुतीमध्ये सध्या भाजप, उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांचा शिवसेना गट आणि उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांचा राष्ट्रवादी गट यांचा समावेश आहे. २०२४ च्या विधानसभा निवडणुकीत या महायुतीने तब्बल २३५ जागांवर विजय मिळवून सत्ता प्रस्थापित केली.

विरोधक महाविकास आघाडीतील (MVA) कोणत्याही एकाच पक्षाला विरोधी पक्षनेतेपदासाठी आवश्यक संख्याबळही मिळाले नव्हते. यावरून स्पष्ट होते की, राज्यस्तरीय राजकारणात महायुतीचं वर्चस्व मजबूत होतं.

लोकसभेत MVA चं पुनरागमन

मात्र २०२४ च्या लोकसभा निवडणुकीत मतदारांचा कल काहीसा वेगळा दिसला. MVA आघाडीने महाराष्ट्रातील ४८ पैकी अंदाजे ३१ जागा जिंकल्या, तर सत्तारूढ NDA केवळ सुमारे १७ जागांवरच समाधान मानावं लागलं. या विरोधाभासावरून स्पष्ट होतं की स्थानिक व राष्ट्रीय निवडणुकांमध्ये मतदार वेगवेगळा निर्णय देतात.

या पार्श्वभूमीवर, आगामी स्थानिक स्वराज्य निवडणुकांत MVA अधिक मजबूत होण्यासाठी एकत्र येऊन लढण्याचा निर्धार करत आहे. खुद्द शरद पवार यांनी “महाविकास आघाडीने सर्व स्थानिक निवडणुका संयुक्तपणे लढाव्यात”असा सल्ला दिला असल्याची माहिती समोर आली आहे.

मनसेला पटवण्यासाठी दोन्ही आघाड्यांचा प्रयत्न

शिवसेना (UBT) आणि मनसे युती झाल्यास MVA आघाडीला अधिक बळ मिळेल, अशी MVA गोटाची आशा आहे. मात्र दुसरीकडे, भाजप–शिंदे गटही मनसेला आपल्या बाजूला वळवण्यासाठी प्रयत्नशील आहे. काही महिन्यांपूर्वीच राज ठाकरे आणि मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांची झालेली भेट याचाच भाग असल्याचे राजकीय वर्तुळात बोलले जाते.

यामुळे मनसेची दिशा कुठे वळते, हेच महायुतीच्या पुढील डावाला ठरवणारे ठरू शकते. भाजप-शिंदे गट सत्तेवर असून आपली सत्ता कायम राहावी म्हणून ते कोणतीही संधी दवडणार नाहीत. पण राज ठाकरेंची नेमकी भूमिका अजून स्पष्ट नाही. मनसे नेते बाळा नंदगावकर यांनी म्हटले की, “राज साहेबांच्या मनात काय आहे हे आम्हालाही माहिती नाही,” आणि त्यामुळेच उत्सुकता आणखी वाढली आहे.

भाजपकडून मनसेसाठी मैत्रीचा हात?

शिवसेना (UBT) गटातील काही नेते असा संशय व्यक्त करतात की, भाजप आणि शिंदे गट मनसे–शिवसेना एकत्र येऊ नयेत म्हणून पद्धतशीर प्रयत्न करत आहेत. खरंतर, भाजप-शिंदे सरकारने यापूर्वीही मनसेला वेळोवेळी जवळ करण्याचे प्रयत्न केले आहेत.

2024 च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजपने काही जागांवर मनसेला मैत्रीपूर्ण स्पर्धेची मूकसंमती दिल्याचंही बोललं गेलं. उदाहरणार्थ, मुंबईतील महिम मतदारसंघात भाजपने राज ठाकरे यांचा मुलगा अमित ठाकरेला अप्रत्यक्षपणे पाठिंबा दिला, अशी चर्चा होती.

मैत्रीचा निकाल आणि राज ठाकरेंचं आत्मपरीक्षण

पण याचा फारसा फायदा झाला नाही. महिममध्ये तिरंगी लढत झाली आणि शिवसेना (UBT) उमेदवार महेश सावंत अवघ्या 944 मतांनी विजयी ठरले, तर अमित ठाकरे पराभूत झाले. या पराभवानंतर राज ठाकरे यांनी जनादेशाचा स्वीकार करत आत्मपरीक्षण सुरू केलं आहे, असं त्यांनी स्पष्ट केलं.

भाजपकडून एका बाजूला “उत्तर भारतीय विरोधी” आरोप फेटाळले गेले, तर दुसऱ्या बाजूला मनसेच्या हिंदुत्वाच्या भूमिकेचं स्वागत करण्यात आलं. त्यामुळे सध्या तरी भाजप-महायुती आणि मनसे यांच्यात एक अनौपचारिक समजुतीचं नातं जपलं जात आहे.

मराठी मतदारांचे राजकारण आणि ठाकरे घराणे

Thackeray Cousins Reunion: महाराष्ट्राच्या राजकारणात मराठी मतदाराचा वोटबँक हा कळीचा मुद्दा आहे. बाळासाहेब ठाकरे यांनी शिवसेनेद्वारे मराठी अस्मितेला आवाज दिला आणि दशकभर मुंबई-पुण्यासारख्या महानगरांमध्ये मराठी मतदारांच्या आधारावर सत्ता गाजवली. राज ठाकरे यांनी २००६ साली शिवसेनेतून बाहेर पडून मनसे स्थापन केली तेव्हाही “मराठी मानुस” हाच केंद्रबिंदू होता. प्रारंभीच्या काळात मनसेला काही प्रमाणात यश मिळाले. २००९ च्या पहिल्याच विधानसभा निवडणुकीत मनसेने ५.७% मते मिळवून १३ आमदार निवडून आणले होते. परंतु कालांतराने मनसेची कामगिरी घसरत गेली. २०१४ मध्ये मनसेने तब्बल २१९ उमेदवार उभे केले, पण फक्त १ जागा जिंकली (मत ३.२%). २०१९ मध्ये १०१ जागा लढवून पुन्हा केवळ १ आमदार मिळवता आला, पक्ष मत २.३%पर्यंत घसरला. २०२४च्या विधानसभा निवडणुकीत तर मनसेचा पार सपशेल उच्चाड झाला – सुमारे १२५ ठिकाणी उमेदवार उभे करूनही एकही जागा जिंकता आली नाही.

खालील तक्त्यात मनसेच्या निवडणुकी कामगिरीचा आढावा दिला आहे:

वर्ष	निवडणूक	लढवलेल्या जागा	जिंकलेल्या जागा	मत (%)
२००९	विधानसभा	१४३	१३	५.७%
२०१४	विधानसभा	२१९	१	३.२%
२०१९	विधानसभा	१०१	१	२.३%
२०२४	विधानसभा	~१२५	०	< २%

मनसेचा प्रभाव घटत असला तरी “वोटकटवा” म्हणून राज ठाकरे यांची प्रतिमा कायम आहे. अनेक राजकीय विश्लेषकांचे मत आहे की राज ठाकरे निवडणुका जिंकत नसले तरी इतरांचे मत विभाजित करण्यात आणि प्रचाराच्या मुद्द्यांना रंग देण्यात कुशल आहेत. भाजप-शिवसेना (शिंदे) गटाला मनसेचा काही भाग लाभदायक ठरू शकतो, तर शिवसेना (उद्धव) गटाला मनसेमुळे मराठी मतविभाजनाचा तोटा होतो. त्यामुळेच दोन्ही बाजूंनी राज ठाकरेंना आपल्याकडे वळवून घेण्यासाठी रस आहे.

ठाकरे परिवारातील राजकीय गतिशीलता पाहता, उद्धव आणि राज हे दोघेही आता एका प्रकारे संघर्षमय परिस्थितीत आहेत. उद्धव ठाकरे यांना २०२२ मध्ये झालेल्या बंडखोरीमुळे मुख्यमंत्रीपद सोडावे लागले आणि शिवसेनेमध्ये दोन फोड झाल्या. एकनाथ शिंदे यांनी शिवसेनेची मान्यता आणि धनुष्यबाण चिन्ह मिळवल्याने उद्धव ठाकरेंना पक्षाचे नाव (शिवसेना (UBT)) बदलावे लागले. दुसरीकडे, राज ठाकरे यांचा मनसे पक्ष अलिकडच्या निवडणुकांत सातत्याने कमजोर होत गेला. आता या दोन्ही चुलत भावांसमोर आपापला राजकीय प्रभाव पुन्हा प्रस्थापित करण्याचे आव्हान आहे. Thackeray Cousins Reunion झाल्यास “ठाकरे ब्रँड” ला नवा उधाण मिळेल, अशी दोघांनाही अपेक्षा आहे. बालासाहेब ठाकरे यांनी निर्माण केलेल्या विरासतचा आदर राखण्यासाठी सुद्धा हा मिलाप उपयुक्त ठरू शकतो, असे त्यांच्या निकटवर्तीयांचे मत आहे. मात्र ठाकरे घराण्यातील जुन्या मतभेदांचा इतिहास आणि नेतृत्वाच्या प्रश्नांमुळे हा Thackeray Cousins Reunion सोपा नाही. एकेकाळी “उत्तराधिकारी” कोणावरून सुरू झालेला वाद आता पुनर्मीलनाच्या उंबरठ्यावर येऊन ठेपला आहे.

शरद पवार यांची भूमिका आणि MVA अंतरविरोध

Thackeray Cousins Reunion: उद्धव-राज जवळ येण्याच्या चर्चेबाबत राष्ट्रवादीचे सर्वेसर्वा शरद पवार यांनी सावध प्रतिक्रिया दिली आहे. “आमची आघाडी समान विचारसरणीच्या पक्षांसोबतच राहील” असे त्यांनी नमूद करून मनसेसारख्या पक्षाबाबत थेट टिप्पणी करण्याचे टाळले. तथापि, राष्ट्रवादीच्या सुप्रिया सुळेंनी जाहीरपणे या संभाव्य युतीचे स्वागत केले असल्याने शरद पवार गटाची हरकत नसावी, असा संकेत मिळतो. Sharad Pawar on MNS या पार्श्वभूमीवर, राज ठाकरे यांनी अलीकडेच “भाजपला पवार आणि ठाकरे या ब्रँड्सना संपवायचे आहे” असा आरोप केला होता. ही टीका पवार आणि ठाकरे कुटुंबांच्या राजकीय अस्तित्वरक्षणाची एका अर्थी एकजूट दर्शवते.

महाविकास आघाडीत अंतर्गत विरोधाही सूरुच आहेत. मनसेला आघाडीत घेण्याबाबत काँग्रेसची थोडी संकोचाची भूमिका असल्याचे काही सूत्रांचे म्हणणे आहे, कारण मनसेचा पूर्वीचा भुमिका आणि वादग्रस्त भूमिका त्यांना मान्य नाहीत. काँग्रेसने स्पष्ट केले आहे की राज ठाकरे यांनी धर्मनिरपेक्ष संविधानिक मूल्यांचे पालन केले तरच युती संभवेल. तसेच, MVA मधील शरद पवार यांच्या राष्ट्रवादीत अजित पवार यांच्या बंडखोरीमुळे फूट पडली आहे. अजित पवार सध्या भाजप-शिंदे सरकारचा भाग आहेत, तर शरद पवार गट विरोधात आहे. या महाव‍िकास अघाडीच्या आपआपसातील मतभेदा मुळेही आगामी निवडणुकीआधी आघाडीचा ताळमेळ जुळवणे आव्हानात्मक ठरत आहे. शरद पवार यांनी स्वतः अजित पवारांसोबत पुनर्मिलापाची शक्यता सूचित करून राज्याच्या राजकारणात आणखी एक पुनर्मिलनाची चर्चा सुरू केली आहे.

भाजप-शिंदे सरकारचा कार्यकाळ: संमिश्र कामगिरीचा आढावा

Thackeray Cousins Reunion: मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील भाजप-शिवसेना (शिंदे गट) सरकारला सत्तेत येऊन जवळपास तीन वर्षांचा कालावधी उलटला आहे. या BJP-Shinde सरकारच्या कामगिरीकडे पाहताना काही मोठे प्रकल्प, धोरणात्मक निर्णय, तसेच विकास योजनांची अंमलबजावणी यशस्वीपणे राबवली गेली. मात्र, याच काळात अपघातांच्या मालिका, पायाभूत सुविधांमधील अडथळे आणि शेतकरी प्रश्नांवरील दुर्लक्ष यांमुळे सरकारवर सातत्याने टीका होत राहिली.

विरोधकांचा टीकेचा सपाटा

उद्धव ठाकरे गटासह विरोधकांनी या सरकारवर “पनौती सरकार” (अपशकुनी सरकार) असा थेट आरोप केला. अपघातांच्या सतत घडणाऱ्या घटना यामागील कारण असल्याचे त्यांनी स्पष्ट केले. यामध्ये पुण्यातील इंद्रायणी नदीवरील पूल कोसळण्याच्या घटनेचा विशेष उल्लेख करण्यात आला. यावर शिवसेना (UBT) नेते संजय राऊत यांनी उपमुख्यमंत्री अजित पवारांना थेट विचारलं, “पालकमंत्री म्हणून जबाबदारी घ्यायला तयार आहात का?”

जनतेचा भागीक विश्वास, पण स्थानिक असंतोष

राजकीय विश्लेषकांच्या मते, शासनाच्या Law & Order स्थितीवर आणि विकासाच्या कामगिरीवर सरकारला काठावरचे गुण मिळाले. तरीही, २०२४ च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजप-शिंदे गटाने मोठ्या फरकाने यश मिळवले, यावरून जनतेचा काही प्रमाणात सरकारवरील विश्वास कायम आहे हे स्पष्ट होतं. मात्र, स्थानिक पातळीवर नाराजी आहे. विशेषतः महानगरपालिका क्षेत्रांत नागरिक विकासकामांचा हिशोब मागत आहेत.

मुंबई महानगरपालिकेत शिवसेना (शिंदे) आणि भाजपची भागीदारी असली तरी, निवडून आलेले प्रतिनिधी नसल्याने विकासकामे रखडली आहेत, असा आरोप विरोधकांकडून केला जातो.

ठाकरे युतीमुळे भाजपसाठी संकट?

या पार्श्वभूमीवर Thackeray Cousins Reunion झाल्यास, स्थानिक असंतोषाला विरोधक एकत्र येऊन एक दिशा देऊ शकतात. हे भाजप-शिंदे गटासाठी गंभीर चिंता निर्माण करणारे ठरू शकते. मराठी मतदारांमध्ये ही युती जर प्रभावी ठरली, तर मुंबईसारख्या महानगरात भाजपला थेट स्पर्धेला सामोरे जावं लागू शकतं.

राजकीय निरीक्षकांच्या मते, BJP vs Thackeray alliance अशी सरळ स्पर्धा झाली, तर भाजपची गणितं डळमळीत होऊ शकतात.

मनसेला आपल्या बाजूला वळवण्याचा भाजपचा प्रयत्न

भाजपचे रणनीतीकार देवेंद्र फडणवीस आणि मुख्यमंत्री शिंदे आगामी निवडणुकांच्या पार्श्वभूमीवर विविध सामाजिक व जातीय गटांना आकर्षित करण्याचे प्रयत्न करत आहेत. यामध्ये मनसेला जवळ करण्याचेही संकेत अनेकदा मिळाले. भाजपने हिंदुत्वाचा अजेंडा पुढे रेटत, मनसेशी सांस्कृतिक आणि राजकीय साम्य जपण्याचा प्रयत्न केला आहे.

मात्र, याला तोलून पाहत उद्धव ठाकरे यांनी सूचकपणे असा इशारा दिला की, राज ठाकरे भाजप किंवा शिंदे गटाशी जाणार नाहीत, अशी अट त्यांनी ठेवली असल्याचंही बोललं जातं.

मनसेभोवती राजकीय रस्सीखेच

सध्या भाजप-शिंदे गट आणि महाव‍िकास आघाडी दोन्ही बाजूंनी मनसेला आपल्या गोटात खेचण्यासाठी रस्सीखेच सुरू आहे. कोणत्या बाजूने राज ठाकरे झुकतात, यावर आगामी महापालिका निवडणुकीतील समीकरणं ठरतील, एवढं मात्र नक्की.

उद्धव-राज एकत्र आले तर परिणाम काय?

Thackeray Cousins Reunion: आता खरा प्रश्न हा आहे की उद्धव आणि राज ठाकरे एकत्र येणार का आणि आले तर त्याचा परिणाम काय? जर हे Thackeray Cousins Reunion यशस्वी झाले तर मराठी मतांची एकजूट होऊन महाविकास आघाडीचा सक्षम घटक मनसे बनेल. यामुळे विशेषतः मुंबई महानगरपालिका, ठाणे, पुणे, नाशिक अशा महानगरांच्या निवडणुकांत भाजप-शिंदेच्या महायुतीसमोर कठीण आव्हान उभे राहील. शिवसेना (UBT) आणि मनसे यांच्या एकत्र येण्याने “ठाकरे ब्रँड” मजबूत होईल आणि शिवसैनिक व मनसैनिकांना नवा उत्साह मिळेल, असा अंदाज व्यक्त केला जात आहे. उद्धव ठाकरेंनी सूचित केले आहे की “मराठी अस्मिता आणि महाराष्ट्राचं भवितव्य” जपण्यासाठी आवश्यक ते सगळं करतील. राजकीय विश्लेषकांच्या मते, ठाकरे बंधूंची मोट बांधली गेली तर शिवसेना (UBT) ला मनसेचे काही कोर मतदाता मिळून मुंबईसह इतर मराठीबहुल शहरांत त्यांची ताकद वाढेल. तसेच, मनसेला मोठ्या आघाडीचा भाग झाल्याने गेल्या काही वर्षांत गमावलेला जनाधार परत मिळवण्याची संधी मिळेल.

दुसरीकडे, या उद्धव–राज एकत्रीकरणाच्या काही मर्यादाही आहेत. मनसेचा मर्यादित वृत्तव्याप आणि वादग्रस्त इतिहास (उदा. परप्रांतीय विरोधी आंदोलन) यामुळे आघाडीतील इतर पक्षांना बचावात्मक धोरण घ्यावे लागू शकते. काँग्रेस आणि मनसे यांचे विचारसरणीतील फरक लपून राहणार नाहीत. शिवाय, दोन्ही पक्षांत नेतृत्वाचे प्रश्न उद्भवू शकतात – स्थानिक पातळीवर कोणी वरचढ राहणार, मनसेला किती जागा मिळणार, इत्यादी मुद्द्यांवर समन्वय साधावा लागेल. जागावाटपाच्या तिढ्याबाबत “हे एकतर्फी प्रेम प्रकरण नाही” असे संजय राऊत यांनी विनोदी शिवाय गंभीर शैलीत सांगितले आहे. “भविष्यात मुंबई–महाराष्ट्राचा सवाल आणि मराठी अस्मितेचा अभिमान लक्षात घेऊन योग्य तो निर्णय घेतला जाईल”असे राऊत सूचित करतात. त्यामुळे युती झालीच तरी ती पूर्वपिटिका ठरवून, दोन्ही पक्षांच्या हितसंबंधांचा समतोल राखून करावी लागेल.

महाराष्ट्राचे राजकीय भवितव्य

महाराष्ट्राच्या राजकीय भवितव्यात उद्धव-राज ठाकरे यांची संभाव्य युती निर्णायक घडामोड ठरू शकते. जर हे Thackeray Cousins Reunion यशस्वी झाले तर राज्यातील स्थानिक ते विधानसभा-लोकसभा निवडणुकांपर्यंत राजकीय समीकरणे बदलतील. महाविकास आघाडी विरुद्ध महायुती अशा सध्याच्या राजकीय दुभंगात ठाकरे बंधू विरुद्ध भाजप असा भावनिक पैलूही दिसेल. मराठी अस्मिता, हिंदुत्व आणि विकास अशा मुद्द्यांभोवती राजकारण फिरू शकेल. मात्र युतीतील अनेक पक्षांचे हितसंबंध आणि जागावाटप जमवणे कठीण असेल. या चर्चेचा निष्कर्ष काहीही लागला तरी महाराष्ट्रात परिवर्तनाचे वारे स्पष्ट आहेत. आगामी काळात ठाकरे बंधूंच्या राजकीय चालींवर सर्वांची उत्सुक नजर असेल.